චාන්දනී කිරින්දේ විසිනි
1918 දී, ලංකාවේ ව්‍යවස්ථාදායක කවුන්සිලයේ සාමාජිකයෙකු වූ ජෝර්ජ් විල්, සියවසකට වැඩි කාලයක් බ්‍රිතාන්‍යයට බැඳී සිටියද, කිසිදු දේශපාලන අයිතියක් නොමැතිකම පිළිබඳව ලාංකිකයන් අතර වැඩෙන තෙහෙට්ටුව විස්තර කිරීමට සිත්ගන්නා උපමාවක් ගෙනහැර දක්වා තිබුණා.
1918 දෙසැම්බර් 13 වැනි දින ලංකා ප්‍රතිසංස්කරණ ලීගය සහ ලංකා ජාතික සංගමය විසින් සංවිධානය කරන ලද දෙවන ප්‍රතිසංස්කරණ සමුළුවේදී අදහස් දක්වමින් විල්, ලංකා ජාතිය “කාරුණික, නමුත් ප්‍රගතිශීලී නොවන, ඔහුගේ දරුවන් සුළු පිරිසකට වඩා බොහෝ දරුවන් රැකබලා ගැනීමට ඇති දෙමාපියෙකුගේ රැකවරණය යටතේ සිටින පුංචි පුතෙකුට” සංසන්දනය කළා.
“මේ පොඩි පුතාට සමෘද්ධිය සහ සුළු අධ්‍යාපනයක් ලෙස පොකට් මනි ලබා දී ඇත; නමුත් ඔහුගේ පියා තවමත් පුතාව ඔහුගේ කඹයෙන් බැඳ තබනු ඇති. සමෘද්ධිය සහ අධ්‍යාපනය යනු දියුණුව හා වෙනසක් බව පියාට තේරුම් ගත නොහැකියි. මේ බව අද ඔබ දකිනු ඇත. මේ පියා තම කුඩා පුතාට පවසනු. ‘දැන් මම කවදාවත් ඔයාට වතුරට බහින්න දුන්නේ නැහැ, ඒ නිසා ඔයා පීනන්න දන්නේ නැහැ. ඔබට පිහිනීමට නොහැකි නිසා මට දැන් ඔබට වතුරට යාමට ඉඩ දිය නොහැකියි. ”
විලී මෙම අදහස් පළ කළේ, බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ අත්‍යාවශ්‍ය අංගයක් ලෙස වගකිවයුතු රජයක් සාක්ෂාත් කර ගැනීමේ පදනම ලෙස රටේ ස්වයං පාලන ආයතන ශක්තිමත්ව සංවර්ධනය කළ යුතු බවට එවකට සිටි ප්‍රකට සිංහල දේශපාලනඥයකු වූ ජේම්ස් පීරිස් විසින් යෝජනා කරන ලද යෝජනාවක් ස්ථිර කරමිනුයි.
මෙම යෝජනාව මගින් රට ඔටුන්න හිමි ජනපදයක් ලෙස පිරිසිදු බිඳීමක් වෙනුවෙන් පෙනී නොසිටි නමුත්, ජනතාවට ඔවුන්ගේ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් ක්‍රියාත්මක කිරීමට වඩා වැදගත් අවස්ථාවක් අපේක්ෂා කළා.
එදිනම ඔහුගේ දේශනයේදී, ප්‍රතිසංස්කරණ සංගමයේ සභාපති ශ්‍රීමත් පොන්නම්බලම් අරුණාචලම් සහ ලංකා ජාතික සංගමයේ (සීඑන්ඒ) සභාපති, ලංකාවාසීන්ට තමන්ගේ කටයුතු කළමනාකරණය කර ගැනීමට කාලය පැමිණ ඇත්තේ මන්දැයි ඉතා විස්තරාත්මකව පැහැදිළි කළා.
“ලංකාවේ දී, බ්‍රිතාන්‍ය වෙළෙන්දා සහ බ්‍රිතාන්‍ය වැවිලිකරුවා රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රියාමාර්ග කෙරෙහි ඕනෑවට වඩා බලපෑමක් ඇති කරනවා. රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහය මත, සමාජ ශාලාවේ හෝ ගොල්ෆ් පිටියේ කතාබස් කිරීම, වාද විවාදවලට හෝ මාස ගණනක උද්ඝෝෂණවලට වඩා වැඩි යමක් ඉටු කරයි. සෑම දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානියෙක්ම, රජයේ සෑම සාමාජිකයෙක්ම, ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ නිල බහුතරයේ සෑම සාමාජිකයෙක්ම, බ්‍රිතාන්‍ය වෙළෙන්දාගේ සහ වැවිලිකරුගේ හිතවතකු සහ ඥාතියෙකු නොවේද?”
ලංකා සාමාජිකයින්ගේ තර්කය වූයේ රට ආර්ථික වශයෙන් දියුණුව තිබියදී සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය ඇතුළු අංශ කිහිපයක වර්ධනයක් සමඟ දේශපාලන වශයෙන් රට එකතැන පල්වෙමින් පවතින බවයි.
1833 දී ලංකා ව්‍යවස්ථාදායක සභාව පිහිටුවූයේ යැපෙන්නන්ට නියෝජනයක් ලබා දීමේ අරමුණින් වුවද, එහි සංයුතිය සෑහීමකට පත්විය නොහැකි වූ අතර, එහි සාමාජිකයන් 16 දෙනාගෙන් දස දෙනෙකු නිල නොවන සාමාජිකයන් හය දෙනෙකු පමණක් සිටින නිලධාරීන් පිරිසක් වුණා. .
මෙම හය දෙනාට සිංහල, දෙමළ සහ බර්ගර් ප්‍රජාවන් නියෝජනය කිරීම සඳහා එක් සාමාජිකයෙකු බැගින් ඇතුළත් වූ අතර අනෙක් අය වැවිලි සහ වෙළඳ ප්‍රජාවන් නියෝජනය කරන යුරෝපීයයන්. කවුන්සිලයේ සංයුතිය වසර 75 ක් තිස්සේ නොවෙනස්ව පැවති අතර, උඩරට සිංහල සහ මුස්ලිම් ප්‍රජාවන් නියෝජනය කිරීම සඳහා අතිරේක සාමාජිකයින් දෙදෙනෙකු ඇතුළත් කිරීම සිදු කරන ලද එකම වෙනස්කමයි.
1833 ව්‍යවස්ථාදායක සභාව පිහිටුවීමත් සමඟ ලංකාව ‘ව්‍යවස්ථාදායක පුරෝගාමියා’ ලෙස සලකනු ලැබුවද වසර 50ක් ඇතුළත වෙනත් යටත් විජිත මොරිෂස් වැනි රටවල් සමඟ එය අභිබවා ගියා.. ව්‍යවස්ථා සංවර්ධනය අතින් වඩාත් ඉදිරියෙන් සිටියේ ජැමෙයිකාව සහ ට්‍රිනිඩෑඩ් යන රවටල්.
දේශපාලන පෙරමුණේ දශක ගනනාවක් එකතැන පල්වීම වැඩි දේශපාලන අයිතීන් සඳහා වන උපදේශනයට හේතුවක්. මේවායින් පසුව 1917 දී ලංකා ප්‍රතිසංස්කරණ සංගමය සහ ලංකා ජාතික සංගමය පිහිටුවීමට හේතු වූ අතර, එය ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා තල්ලුවක් වුණා.
1919 දී ලංකා ජාතික කොංග්‍රසය පිහිටුවීම, රට සඳහා වැඩි දේශපාලන ස්වයං පාලනයක් සඳහා වූ ඉල්ලීම් තවදුරටත් ශක්තිමත් කළ නමුත්, පුරවැසියන් සඳහා සර්වජන ඡන්ද බලය ලබා දීම වැනි වැදගත් කාරණා සම්බන්ධයෙන් තියුණු වෙනස්කම් ඇතිව, කොන්ග්‍රසය තුළ ඉහළ පෙළේ සාමාජිකයන් අතර ගැටුම ප්‍රගතිය ප්‍රමාද කෙරුණා.
ව්‍යවස්ථාදායක සභාව ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම සඳහා ව්‍යවස්ථාපිත ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු වූයේ ඩොනමෝර් කොමිසම පිහිටුවීමෙන් පසුවයි. 1931 දී පැවැත්වූ පළමු රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභා මැතිවරණ පැවැත්වීමත් සමඟ කවුන්සලයේ ආධිපත්‍යය හිමිකරගත්තේ දේශපාලන ස්වාධීනත්වය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින ප්‍රමුඛයන් දෙදෙනෙකු වූ ඩී.බී. ජයතිලක සහ ඩී.එස්. සේනානායක විසින්.
දෙවන රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාවට නිලවරණය පැවැත්වුණේ 1936 දී. නැවත වරක් ලංකා දේශපාලනයේ ප්‍රබලයින් දෙදෙනා නිතරගයෙන් පත්වුණා. නමුත් 1928 සිට 1931 දක්වා කාලය තුළ හඳුන්වා දුන් සර්වජන ඡන්ද බලය සමඟ වාමාංශික පක්ෂ දේශපාලන කරළියට පිවිසීම විශේෂත්වයක්.
දෙවන රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාවට තේරී පත් වූවන් අතර මාක්ස්වාදී ලංකා සමසමාජ පක්ෂයේ (ලසසප), එන්. එම්. පෙරේරා සහ පිලිප් ගුණවර්ධන යන ප්‍රමුඛයෝ සිටියා. එසේම ප්‍රකටව නැඟී සිටියේ සිංහල මහා සභාවේ නායකත්වයට පත්වී බලයක් බවට පත්වෙමින් සිටි එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී.බණ්ඩාරනායක.
දේශපාලන ක්ෂිතිජයේ නව අපේක්‍ෂකයින් සිටිය දී, රටට ඩොමීනියන් තත්ත්වය ලබා දුන් බලය පැවරීමේ අවසන් අදියර යටතේ, ශ්‍රී ලංකාවේ පළමු අගමැති බවට පත් වූයේ ඩී.එස්.
20 වැනි සියවසේ මුල් දශක දෙක තුළ ප්‍රබල බලවේගයක් වූ අමද්‍යප ව්‍යාපාරය හරහා ජාතික දේශපාලනයට පිවිසි ඩී.එස්., ඔහුගේ සොහොයුරන් වන එෆ්.ආර්. සහ ඩී.සී.සේනානායක සමඟ එක්ව එක්ව කටයුතු කළා.
දැන් නිදහස් ව්‍යාපාරයේ පෙරමුණට තල්ලු වී සිටින ඩී.එස්., බලය පැවරීමේ සාකච්ඡා සඳහා ඔහුට සහාය වීමට (1947-1948) ඔහුගේ ප්‍රාදේශීය උපදේශකයන් ලෙස රටේ ප්‍රමුඛ පෙළේ නීතීඥවරුන් දෙදෙනෙකු වන එල්. එම්. ඩී. ද සිල්වා (1893-1962) සහ එච්. වී. පෙරේරා (1890-1969)පත් පත්කර තිබුණා. 1941 දී ශ්‍රී ලංකාවට ප්‍රථමයෙන් අනාගත ශාස්ත්‍රඥයෙකු ලෙස පැමිණි ඒ.ජී. රණසිංහ, පසුව ශ්‍රීමත් ආතර් සහ William Ivor Jennings යන අය ද කණ්ඩායමේ සාමාජිකයන්.
කේ. එම්. ද සිල්වා මෙසේ ලියයි, “ද සිල්වා සහ පෙරේරා ‘අධිපත්‍ය තත්ත්වය’ පිළිබඳ වර්තමාන සාහිත්‍යයට හුරුපුරුදු බැවින් බලය මාරු කිරීම සම්බන්ධ ගැටළු සම්බන්ධයෙන් ඩී.එස්.ගේ වැදගත්ම උපදේශකයන් වූ අතර ඔවුන් බ්‍රිතාන්‍ය රජය සමඟ පැවැත්වූ සාකච්ඡා පුරාවට විශේෂඥ මතය සඳහා විශ්වාසය තැබූ අධිකාරිය ජෙනිංග්ස් විය.”
ද සිල්වා වැඩිදුරටත් සඳහන් කරන්නේ, “1947 පෙබරවාරි 20 වැනි දින බ්‍රිතාන්‍ය කැබිනට් මණ්ඩලය ඉන්දියාවේ නිදහස පිළිබඳ සිය ඓතිහාසික ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය කර තිබුණු බවයි. ඉන්දීය උපමහාද්වීපය ඉන්දියාවට සහ පකිස්තානයට බෙදීමත් සමඟ බුරුමයට නිදහස ලබා දීමත් සමඟම, බ්‍රිතාන්‍ය රාජ්‍යයේ මෙම හිටපු ඒකක සමඟ සැලකීමේ සමානාත්මතාවය සඳහා ශ්‍රී ලංකාව කරන ප්‍රකාශයන් තවදුරටත් නොසලකා හැරිය නොහැක, විශේෂයෙන් ඇයගේ යුද සහයෝගීතාවයේ වාර්තාව සැලකිල්ලට ගනිමින්. – සේනානායක සහ ශ්‍රීමත් ඔලිවර් ගුණතිලක (සිවිල් ආරක්ෂක කොමිසම සහ ඩී. එස්. ගේ සමීපතම සගයකු) යන දෙදෙනාම වයිට්හෝල් සමඟ ඔවුන්ගේ සාකච්ඡාවලදී අවධාරණය කළ කරුණකි.
1947 ජූනි 10 වැනි දින බ්‍රිතාන්‍ය රජය නිල නිවේදනයක් නිකුත් කළේ ලංකාවට “බ්‍රිතාන්‍ය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ජාතීන් තුළ පූර්ණ වගකීම් සහිත තත්ත්වය” හිමිවන බවයි.
අගෝස්තු සහ සැප්තැම්බර් අතර, අලුතින් සකස් කරන ලද සෝල්බරි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ රටේ පළමු ජාතික මැතිවරණය පැවැත්වුණා. ඩී.එස්. සේනානායකගේ අලුතින් පිහිටුවන ලද එක්සත් ජාතික පක්ෂය (එජාප) බහුතර ආසන සංඛ්‍යාවක් ලබා ගැනීමට අපේක්ෂා කළ නමුත් එයට හිමිවුණේ සමස්ත ආසන 95න් ආසන 42ක් පමණයි.
“1947 මහ මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵලය ඩී. එස්.ට කලකිරීමක් වූයේ ඔහු සහ ඔහුගේ ආධාරකරුවන් බලාපොරොත්තු වූ සැළකිය යුතු ජයග්‍රහණයක් ඔහුගේ අලුතින් පිහිටුවන ලද එක්සත් ජාතික පක්ෂය (එජාප) ලබා නොගැනීම හේතවෙන්.” ද සිල්වා සඳහන් කරයි. කෙසේ වෙතත්, උතුරේ මෙම ආසන බහුතරයක් හිමිකරගෙන සිටි සමස්ත ලංකා දෙමළ කොංග්‍රසයේ (ACTA) සහය ඇතිව එජාපය ආණ්ඩුව පිහිටවූ අතර විපක්ෂ නායක ධුරය එන්.එම්.පෙරේරාට හිමිවුණා.
ලංකා නිදහස් පනත 1947 දෙසැම්බර් මාසයේදී බ්‍රිතාන්‍ය ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් සම්මත කරන ලද අතර 1948 පෙබරවාරි 4 වන දින රටට නිදහස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. ඩී.එස්. අගමැති ලෙස කටයුතු කළේ වසර හතරක් පමණි. 1952 මාර්තු 22 වන දින, දශක ගණනාවක යටත් විජිත පාලනයෙන් රට නිදහස කරා ගෙන ගිය ඔහු වයස අවුරුදු 68 දී අසු පිටින් වැටී දැයෙන් සමුගත්තා.
චාන්දනී කිරින්දේ යනු ජ්‍යෙෂ්ඨ දේශපාලන හා ඉතිහාස තීරු ලිපි රචිකාවක් වන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ දීර්ඝ කාලයක් පාර්ලිමේන්තු වාර්තාකරුවෙකි. [email protected] හරහා ඇයට සම්බන්ධ විය හැක.
Factum යනු ශ්‍රී ලංකාව හා ආසියාවේ ජාත්‍යන්තර සබඳතා විශ්ලේෂණයන් සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික උපදේශන සපයන ශ්‍රී ලංකාව පදනම් කරගත් නිදහස් චින්තනයකි
