පෘථිවි ඉතිහාසයේ දී දකුණු අප්‍රිකාව සහ දකුණු ඇමෙරිකාව එකම මහද්වීපයක් ලෙස තිබූ බවත් පසුව එය බෙදීමේ දී දකුණු අත්ලාන්තික් සාගරය බිහි වූ බවත් අතීතයේ වඳ වී ගිය සමුද්‍ර උරගයන්ගේ පොසිල සාක්ෂි අනුව පැහැදිළි වන බව පර්යේෂකයන් කණ්ඩායමක් පෙන්වා දෙයි.
ඔවුන්ගේ පහසුවෙන් දෘශ්‍යමාන කළ හැකි “භූ විද්‍යා-ප්‍රහේලිකාවක්” සමඟින්, අප්‍රිකාවේ බටහිර වෙරළ තීරය සහ දකුණු ඇමරිකාවේ නැගෙනහිර වෙරළ තීරය වරක් පැන්ජියා හි විශාල භූමි ප්‍රදේශයෙන් කැඩී ගිය සුපිරි මහාද්වීපයේ ගොන්ඩ්වානා හි එකට එක් වී තිබූ බව බොහෝ කලක සිට දන්නා කරුණකි.
පර්යේෂක කණ්ඩායම පවසන්නේ ඔවුන් මෙම පොසිල සාම්පල ලබාගත් ඇන්ගෝලාවේ දකුණු වෙරළ තීරය, මහාද්වීප දෙක වෙන් වී දකුණු අත්ලාන්තික් සාගරය විවෘත කිරීම පිළිබඳ මෙතෙක් වාර්තා වී ඇති වඩාත්ම සම්පූර්ණ භූ විද්‍යාත්මක වාර්තාව සපයන බවයි. සොයාගත් පාෂාණ සහ පොසිල අදින් වසර මිලියන 130 කට පෙර සිට වසර මිලියන 71 දක්වා දිව යයි.
“ඔබට දකුණු ඇමරිකාවේ යා හැකි ස්ථාන තිබේ, උදාහරණයක් ලෙස, ඔබට බෙදීමේ මෙම කොටස හෝ එහි කොටස දැකිය හැකිය, නමුත් ඇන්ගෝලාවේ, ඒ සියල්ල එක තැනක තබා ඇත,” යනුවෙන් මෙම පර්යේෂණ කණඩායමේ ප්‍රධානී, ලන්ඩන් භූ විද්‍යා පර්යේෂණ සංගමයේ සභාපති මහාචාර්ය Louis L. Jacobs පැවසීය.
“මීට පෙර, දකුණු අත්ලාන්තික් සාගරයේ විවරය සැබවින්ම පිළිබිඹු කරන මතුපිට පාෂාණ බැලීමට යාමට දන්නා ස්ථානයක් නොතිබුණි, මන්ද ඒවා දැන් සාගරයේ හෝ ඛාදනය වී ඇති බැවිනි,” ජේකබ්ස් පැවසීය.
ඔහු පවසන්නේ ඇන්ගෝලා පාෂාණ සහ පොසිල මුළු කතාන්තරය ම ඉතාමත් අපූරුවට ගොඩනගා ඇති බවයි.
අප්‍රිකාව සහ දකුණු ඇමරිකාව මීට වසර මිලියන 140 කට පමණ පෙර බෙදී යාමට පටන් ගත් අතර, කලින් පැවති දුර්වල ස්ථාන ඔස්සේ පෘථිවි පෘෂ්ඨයේ රිෆ්ට් ලෙස හැඳින්වෙන තුවාල විවෘත විය. දකුණු අමෙරිකාවට සහ අප්‍රිකාවට යටින් ඇති භූ තල තහඩු වෙන්ව යද්දී, පෘථිවි ආවරණයෙන් මැග්මා මතුපිටට නැඟී නව සාගර කබොලක් නිර්මාණය කර මහාද්වීප එකිනෙකින් ඉවතට තල්ලු කළේය. අවසානයේදී, දකුණු අත්ලාන්තික් සාගරය මෙම අලුතින් පිහිටුවන ලද මහාද්වීප දෙක අතර හිස්බව පුරවා ඇත.
භූ භෞතික විද්‍යාව සහ සාගර පතුල හරහා විදීමෙන් සොයාගත් පාෂාණමය සාක්ෂි විද්‍යාඥයන්ට මේ කරුණු තහවරු කිරීමට උපකාරී වී ඇත.
නමුත් මෙම කතන්දර සලකුණු කිසි විටෙක එක තැනක හමු වී නැත, නැතහොත් කිසිවෙකුට පැහැදිලිව දැකගත නොහැකි විය, අධ්‍යයන සම කර්තෘ හෆින්ටන් පෘථිවි විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ පර්යේෂණ සහකරු Michael J. Polcyn පැවසුවේ මෙවැන්නකි.
“භූ භෞතික විද්‍යාඥයෙකුට භූ කම්පන දත්ත දෙස බලා එයින් අනුමාන කිරීමට හැකි වීම එක් දෙයක්. ක්ෂේත්‍ර චාරිකාවක් පාෂාණ ආශ්‍රිතව හෝ පිටාර ගැලීම් වලට යාමට හැකිවීම තවත් දෙයක්. මෙය නැගෙනහිර දකුණු ඇමරිකාවේ සිට ලාවා පැතිරෙන විට යැයි පැවසීම. එසේත් නැතිනම් මෙය අඛණ්ඩ භූමියක් වූ බව තහවරු කරන සාක්ෂි බව පැහැදිළියි.”
මූලික වශයෙන්, පෘථිවි ඉතිහාසයේ භූ විද්‍යාත්මකව වැදගත් වන මෙම පරිච්ඡේදයේ එක් එක් අදියර යමෙකුට පහසුවෙන් අධ්‍යයනය කිරීමට මේ සාක්ෂි ඉඩ ලබාදෙයි.”ජේකොබ්ස් පැවසීය.
Jacobs, Polcyn සහ Diana P. Vineyard- පාෂාණ විද්‍යාඥයන්, භූ විද්‍යාඥයන් සහ වෙනත් අයගෙන් සමන්විත ජාත්‍යන්තර කණ්ඩායමක් සමඟ වෙරළේ විවිධ ස්ථාන අටකින් සොයාගත් පාෂාණ සැකැස්ම සහ ඒවා තුළ ඇති පොසිල විශ්ලේෂණය කිරීමට කටයුතු කර තිබේ.
ඇන්ගෝලාවේ නැමිබේ පළාතේ ක්ෂේත්‍ර කටයුතු 2005 දී ආරම්භ විය. ඒ වන විට පර්යේෂක කණ්ඩායම විසින් විශේෂිත අවසාදිත වර්ග හඳුනා ගත් අතර, වසර මිලියන ගණනකට පෙර අප්‍රිකාවේ බටහිර වෙරළ තීරය විවිධ අවස්ථා වලදී කෙබඳු වීද යන්න පිළිබඳ හොඳ ඇඟවීමක් ලබා දුන්නේය.
නිදසුනක් වශයෙන්, ලාවා ක්ෂේත්‍ර මගින් ගිනිකඳු පිටාර ගැලීම් හෙළිදරව් වූ අතර, මහාද්වීප දෙකඩ වන ස්ථානය දෝෂ හෝ බිඳීම් පෙන්නුම් කළේය. අවසාදිත සහ ලවණ නිධි සාගර ගංවතුර සහ වාෂ්පීකරණය පෙන්නුම් කළ අතර සාගර අවසාදිත හා සාගර උරගයින් දකුණු අත්ලාන්තික් සාගරයේ සම්පූර්ණත්වය පෙන්නුම් කරන ලදී.
මේ අතර, පාෂාණ විද්‍යාඥයින්, ක්‍රිටේසියස් යුගයේ ප්‍රමාද වී ජීවත් වූ විශාල සමුද්‍ර උරගයන්ගෙන් ඇන්ගෝලාවේ පොසිල සොයා ගත්හ.
පැරණි පොසිල බොහොමයක් දැනට ස්මිත්සෝනියන් ජාතික ස්වභාවික ඉතිහාස කෞතුකාගාරයේ “Se Monsters Unearthed: Life in Angola’s Ancient Seas” ප්‍රදර්ශනය කර ඇත.
