Britney Martil
ශ්‍රී ලංකාව ආසන්න මුහුදේ දී විනාශ වූ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව විසින් මුහුදු පරිසරයට ඇති කළ දරුණු විපාක සහ වේදනාකාරී සිදුවීම් තවමත් පවතී. මේ සමුද්‍රීය ව්‍යසනය මෑත කාලීනව තවදුරටත් පෙනෙමින් පවතින අතර සිද්ධියේ බරපතලකම කෙරෙහි අවධානය යොමුකර ඇත්තේ මේ සම්බන්ධයෙන් වහාම ක්‍රියාත්මක වීමේ දැඩි අවශ්‍යතාව අවධාරණය කරමිනි.
විශේෂයෙන් ශ්‍රී ලංකා නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව, සිංගප්පූරුවේ නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ආරම්භ කිරීමට තීරණය කර ඇති අතර එය විනාශයේ විශාලත්වය අවධාරණය කරන සහ ඊට වගකිව යුතු අය නීතියේ රැහැනට හසුකරගැනීමේ රජයේ අධිෂ්ඨානය පෙන්නුම් කරන්නකි.
2022 මැයි 20 වැනි දා විනාශයට පත් වූ නෞකාව ලියාපදිංචිකළ අධිකරණ බල ප්‍රදේශයේ නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කිරීමෙන් ශ්‍රී ලංකාව මෙම පාරිසරික විනාශයට, ආර්ථික පාඩුවට සහ සෞඛ්‍යයට කරන ලද හානිය සදහා නිසි වන්දියක් ගැනීම අරමුණු කරගෙන ඇති බව පෙනී යයි.
මේ ව්‍යසනයේ හානිකර ප්‍රතිවිපාක දිගින් දිගටම පෙනෙන විට ඒ හානිය ප්‍රකෘතිමත් කිරීමට නම් විස්තීරණ ක්‍රියාමාර්ග සහ සාධාරණ ප්‍රතිසාධනයක් අත්‍යවශ්‍ය බව වඩ වඩාත් පැහැදිළිව පෙනෙන්නට තිබේ.
මෙම ලිපිය විවිධ ක්ෂේත්‍ර ඔස්සේ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් විනාශය සම්බන්ධ ප්‍රතිවිපාක විමසා බලන අතර සියලු ක්ෂේත්‍රයන්හි බලපෑම් ආමන්ත්‍රණය කිීමේ සහ සුදුසු වන්දි ලබාගැනීමේ හදිසි අවශ්‍යතාව පිළිබඳ පෙන්වා දෙයි.
පාරිසරික ප්‍රතිවිපාක
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ විනාශය සමඟ අන්තරායකර ද්‍රව්‍ය සහ දූෂක සමුද්‍ර පරිසරයට මුදා හැරීම දරුණු ලෙස පරිසර දූෂණයක් ඇතිවීමට හේතුවක් විය.ප්ලාස්ටික් නිෂ්පාදනයේ දී අමුද්‍රව්‍යයක් ලෙස යොදාගන්න නර්ඩ්ල්ස් නමැති ප්ලාස්ටික් කොටස් සමුද්‍ර පරිසරයේ තැන්පත්වීම සැළකිය යුතු විනාශයකි. මෙම ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික්වලින් ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළ තීරය අපවිත්‍ර වී ඇති අතර එය සාගර ජීවීන්ට ද දැඩි තර්ජනයකි.
සාගරය ආශ්‍රිතව ජීවත්වන කුරුල්ලන්, කැස්බෑවුන් සහ අනෙකුත් සියලුම ආකාරයේ සාගර සත්ව විශේෂ බොහේ විට මේ ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් ආහාර ලෙස වරදවා ආහාරයට ගන්නා අතර මේ නිසා අභ්‍යන්තර තුවාල, කුසගින්න සහ මරණය ඇති වේ.
ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් වෙරළබඩ ප්‍රදේශ දූෂණය කරමින් සමුද්‍ර පරිසරයේ ඇති සමතුලිතතාව බිඳ දැමීමට සමත්ව ඇත. එමෙන් ම වෙරළබඩ වටිනා පරිසර පද්ධති, වාසස්ථාන ආදිය විනාශ කර තිබේ.
අන්තරායකර රසායනික ද්‍රව්‍ය මුහුදු ජලයට එක්කිරීම නිසා ජලය අපවිත්‍ර වීම වෙරළබඩ කඩොලාන වනාන්තර කොරල්පර සහ මුහුදු තෘණ පාත්තිවලට වැඩි අවදානනමක් ඇති බව පර්යේෂකයෝ පෙන්වා දෙති.
මසුන් ඇතුළු සාගර ජීවීන් රැසක අභිජනන භූමි වන්නේ මේ ප්‍රදේශයි. සාගර ජීවීන් අති විශාල සංඛ්‍යාවකට නවාතැන් සපයන මෙවැනි භූමිවලට විෂ සහිත බලපෑම් එල්ල වී තිබේ. එමගින් සමස්ත ආහාර ජාලයට ම මෙහි අහිතකර බලපෑම ඇතිවන අතර ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මත්ස්‍ය සම්පත පිරිහීම, ජෛව විවිධත්වය නැතිවීම සහ වෙරළ බඩ පරිසර පද්ධති සමස්ත පරිහානියට හේතු වේ. මේ විනාශය නිසා වඳවීයාමේ තර්ජනයට ලක්ව සිටි සතුන් මේ වනවිට අවදානමට ලක්ව තිබේ.
ශ්‍රී ලංකාව මුහුදු කැස්බෑවන්, ඩොල්ෆින් සහ තල්මසුන් ඇතුළු විවිධ සාගර සතුන්ගේ නිවහනක් වන අතර, ඒවායින් බොහොමයක් වෙනත් පාරිසරික බලපෑම් හේතුවෙන් දැනටමත් අවදානමට ලක්ව ඇත. දූෂක ද්‍රව්‍ය මුදා හැරීම සහ ඔවුන්ගේ වාසස්ථාන දූෂණය වීම ඔවුන් මුහුණ දෙන තර්ජන තීව්‍ර කර තිබේ.
නිදසුනක් වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළ තීරයේ කූඩු කරන මුහුදු කැස්බෑවන්ට ප්ලාස්ටික් පෙති ගලා ඒම සෘජුවම බලපා ඇති අතර, ඔවුන්ගේ ප්‍රජනන සාර්ථකත්වයට සහ සමස්ත ජනගහන වර්ධනයට බාධාවක් විය හැකිය.
ආර්ථික ප්‍රතිවිපාක
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් සිද්ධියේ ආර්ථික ප්‍රතිවිපාක බොහෝ දුරදිග ගොස් ඇත. පවුල් දහස් ගණනකගේ ජීවනෝපාය මාර්ගයක් වන ශ්‍රී ලංකාවේ ධීවර කර්මාන්තයට දැඩි බලපෑමක් එල්ල වී තිබේ. වෙරළාසන්න ජලය අපවිත්‍ර වීමත් සමඟ ධීවර කටයුතු අඩාල වී ඇති අතර ධීවර පවුල් 20,000කට අධික සංඛ්‍යාවක් සහ ධීවරයින් 16,000කට අධික සංඛ්‍යාවකට මූල්‍ය දුෂ්කරතා ඇති විය.
මත්ස්‍ය සම්පත පහත වැටීම සහ සමුද්‍ර දූෂණය පිළිබඳ රටේ ජනතාව උනන්දුවීම හේතුවෙන් වෙළෙඳ පොළ අහිමිවය. මෙය පුළුල් ලෙස ආර්ථිකයට බලපාන කර්මාන්තයට සහ ඒ ආශ්‍රිත ව්‍යාපාරවලට පහරක් එල්ල කර ඇත. මීට අමතරව, පාරිසරික සංචාරක ගමනාන්තයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ කීර්ති නාමයට සිදු වූ හානිය ද සුළුපටු නොවේ.
වෙරළ තීරයන් දූෂණය වීම සහ ඍණාත්මක මාධ්‍ය ආවරණය නිසා පාරිසරික බිඳවැටීම් ගැන සැලකිලිමත් විය හැකි සංචාරකයින් පැමිණීම වළක්වා ඇත. මෙම පාරිසරික කීර්තිය ඛාදනය වීම සංචාරක පැමිණීම් සහ ආදායම්වල අඩුවීමක් සමඟ ආර්ථිකයට සෘජුව බලපෑම් එල්ලවෙමින් තිබේ. සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් ලැබෙන ආදායම අහිමි වීම ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන් මුහුණ දෙන අභියෝග උග්‍ර කරන අතර බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රදේශ යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට සහ පුනරුත්ථාපනය කිරීමට දරන ප්‍රයත්නයන් අඩාල කරයි. එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් ව්‍යසනයේ දී පරිසරයට අනතුරුදායක රසායනික ද්‍රව්‍ය මුදා හැරීම නිසා අවට ප්‍රජාවන් විෂ සහිත ද්‍රව්‍යවලට නිරාවරණය වී ඇත. මෙම දූෂක ද්‍රව්‍ය ආශ්වාස කිරීම ශ්වසන සෞඛ්‍යයට අහිතකර බලපෑම් ඇති කළ හැකි අතර එය ඇදුම සහ වෙනත් ශ්වසන ආසාදන ඇති කරයි. මෙම විෂ සහිත ද්‍රව්‍යවලට නිරාවරණය වීමේ දිගුකාලීන ප්‍රතිවිපාක තවමත් සම්පූර්ණයෙන් වටහාගෙන නොමැති අතර, බලපෑමට ලක් වූ පුද්ගලයන් සඳහා අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණ සහ සෞඛ්‍ය සේවා සේවාවන්හි වැදගත්කම අවධාරනය කරයි.
එපමණක් නොව, අන්තරායකර ද්‍රව්‍ය කාන්දු වීම හේතුවෙන් වෙරළබඩ ජලය අපවිත්‍ර වීම සැලකිය යුතු මහජන සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් ඉදිරිපත් කරයි. ජල මූලාශ්‍රවල විෂ සහිත ද්‍රව්‍ය පැවතීම ජලයෙන් බෝවන රෝග සහ රෝග ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කරයි.
බීම, මසුන් ඇල්ලීම සහ අනෙකුත් දෛනික ක්‍රියාකාරකම් සඳහා මෙම ජල මූලාශ්‍ර මත යැපෙන ප්‍රජාව සෞඛ්‍ය උවදුරුවලට මුහුණ දෙයි. මෙම ව්‍යසනය බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රජාවන්ගේ මානසික සෞඛ්‍ය සහ යහපැවැත්ම කෙරෙහි ප්‍රබල බලපෑමක් ඇති කර ඇති බව ද හෙළිදරව් කර ඇත.
ජීවනෝපායන් විනාශ කිරීම, දිගුකාලීන ප්‍රතිවිපාක වටා ඇති අවිනිශ්චිතභාවය සහ ස්වාභාවික සම්පත් අහිමි වීම සැලකිය යුතු ආතතියක්, කාංසාව සහ මානසික පීඩාවන්ට හේතු වී තිබේ. ව්‍යසනයෙන් පීඩාවට පත් වූ පුද්ගලයන්ට සහ පවුල්වලට චිත්තවේගීය කම්පනය, මූල්‍ය දුෂ්කරතා සහ අවතැන් වීමේ හැඟීමක් අත්විඳිය හැකිය.
සිදු වූ හානියට වන්දි ඉල්ලා සිටීම
සැලකිය යුතු වර්ධනයක් ලෙස, ශ්‍රී ලංකා නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව සිංගප්පූරුවේදී නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට තීරණය කිරීම දැක්විය හැකියි. මෙම නීත්‍යානුකූල පියවරේ අරමුණ ව්‍යසනයෙන් සිදුවන පාරිසරික හානිය සඳහා වන්දි ලබා ගැනීමයි.
සිංගප්පූරුවේ නඩුවක් ගොනු කිරීම බොහෝ දෙනා පුදුමයට පත් කරමින් අනපේක්ෂිත සිදුවීමක් විය. පාරිසරික යුක්තිය පිළිබඳ මධ්‍යස්ථානයේ සභාපති සහ නීතිඥ ආචාර්ය රවීන්ද්‍රනාත් දාබරේ සඳහන් කර ඇත්තේ සිංගප්පූරුවේ නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමේ අභිප්‍රාය බලධාරීන් මීට පෙර හෙළි නොකළ බවත් එය මෑත කාලීනව වර්ධනය වූ බවත්ය.
මේ අනුව, සිංගප්පූරුවේ නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට ගත් තීරණය එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් ව්‍යසනයෙන් පසුව සිදුවෙමින් පවතින ප්‍රතිවිපාක සඳහා ඉමහත් වැදගත්කමක් දරයි. මෙම සිද්ධියෙන් සිදුවන පාරිසරික හානිය පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකා රජය දකින බරපතලකම මෙම පියවරෙන් අවධාරනය කරයි.
නීත්‍යානුකූල ක්‍රම මගින් වන්දි ඉල්ලා සිටීමෙන් ශ්‍රී ලංකාව අපේක්ෂා කරන්නේ ව්‍යසනයේ ව්‍යසනකාරී ප්‍රතිවිපාකවලට වගකිවයුත්තන්ට වගවීමය. මෙම නීතිමය හඹා යාමේ විභව ප්‍රතිඵල බහුවිධ වේ. එය සාර්ථක වුවහොත්, බලපෑමට ලක් වූ පරිසර පද්ධතිය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට සහ බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රජාවන්ට සහාය වීමට අවශ්‍ය බොහෝ මූල්‍ය සම්පත් සැපයිය හැකිය.
එපමනක් නොව, එය පරිසරය සුරැකීමේ වැදගත්කම සහ ඒ හා සමාන ස්වභාවයේ අනාගත සිදුවීම් වලක්වාලීමේ වැදගත්කම ඉස්මතු කරමින් ප්‍රබල ප්‍රකාශයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. X-Press Pearl ව්‍යසනයෙන් පසුව, ශ්‍රී ලංකාවේ පරිසරය, මහජන සෞඛ්‍යය සහ ආර්ථිකය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ශක්තිමත් කිරීම සහ වැළැක්වීමේ පියවර ක්‍රියාත්මක කිරීම අත්‍යවශ්‍ය බව පැහැදිලි වේ.
මෙම ව්‍යසනය අනතුරුදායක ද්‍රව්‍ය ප්‍රවාහනයට අදාළ රෙගුලාසි ශක්තිමත් කිරීමට සහ සමුද්‍රීය ක්‍රියාකාරකම් වලදී හදිසි ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ හැකියාව වැඩි කිරීමට අවදි කැඳවීමක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. ශක්තිමත් රාමු සංවර්ධනය කිරීම, තිරසාර භාවිතයන් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ සමාන සිදුවීම්වල අවදානම අවම කරන ඔරොත්තු දෙන අනාගතයක් ගොඩනැගීම සඳහා බලධාරීන්, කර්මාන්ත පාර්ශවකරුවන් සහ පාරිසරික සංවිධාන අතර සහයෝගීතාවය අත්‍යවශ්‍ය වේ.
Britney Martil කොතලාවල ආරක්ෂක විශ්වවිද්‍යාලයේ නීති ශිෂ්‍යාවකි. යුක්තිය සහ සමානාත්මතාවය සඳහා දැඩි ආශාවක් ඇතිව, ඇය සියලු ආකාරයේ අයුක්තියට එරෙහිව සටන් කිරීමට අධිෂ්ඨානශීලීව හා කැපවී සිටී.
Factum යනු www.factum.lk හරහා ප්‍රවේශ විය හැකි ජාත්‍යන්තර සබඳතා, තාක්ෂණික සහයෝගීතාව සහ උපාය මාර්ගික සන්නිවේදනයන් පිළිබඳ ආසියා පැසිෆික් කේන්ද්‍ර කරගත් චින්තන ටැංකියකි.
මෙහි ප්‍රකාශිත අදහස් කතුවරයාගේම වන අතර ඒවා අනිවාර්යයෙන්ම සංවිධානයේ අදහස් පිළිබිඹු නොකරයි
