රතින්ද්‍ර කුරුවිට විසිනි
2023 පෙබරවාරි 1 වන දින, Billings Gazette හි හිටපු කර්තෘ චේස් ඩොක් සහ Billings Gazette ඡායාරූප ශිල්පී ලැරී මේයර් මොන්ටානා හි Billings හරහා විශාල පියාසර වස්තුවක් ඡායාරූපගත කර තිබුණා.
Doak මුලින් හිතුවේ එය හඳුනා නොගත් ආකාශ වස්තුවක් (UFO) විය හැකියි යනුවෙනුයිි. එම ඡායාරූප ගැසට් පත්‍රයේ පළ වූ අතර ඉක්මනින්ම ප්‍රධාන ප්‍රවෘත්ති ඒජන්සි විසින් ලබා ගන්නා ලදී.
පෙබරවාරි 2 දා, එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව සහ කැනේඩියානු ජාතික ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව නිවේදනය කළේ උතුරු ඇමරිකානු අභ්‍යවකාශ ආරක්ෂක විධානය (NORAD), එක්සත් ජනපද ගුවන් සීමාවේ ඉහළ උන්නතාංශයක ගමන්ගත් චීන නිරීක්ෂණ බැලූනයක් ගැන දින කිහිපයකට පෙර සිට දැන සිටි බවයි. මෙම බැලූනය සංවේදී හමුදා ස්ථාන කිහිපයක් පසුකරමින් තිබූ බව ඇමෙරිකානු හමුදාව කියා සිටියා.
මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව (PRC) බැලූනය ඔවුන්ගේ බව පිළිගත්තා. චීන විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රකාශක මාඕ නිංග් පැවසුවේ මෙම බැලූනය පර්යේෂණ සඳහා, ප්‍රධාන වශයෙන් කාලගුණ විද්‍යාත්මක අරමුණු සඳහා භාවිතා කරන සිවිල් වස්තුවක් බවයි බටහිරින් හැමූ සුළං බලපෑමට ලක් වීමෙන් සහ සීමිත ස්වයංක්‍රීය මෙහෙයුම් හැකියාව හේතුවෙන්, එහි සැලසුම්ගත ගමන් මාර්ගයෙන් බොහෝ දුරට අපගමනය වී ඇති බවත් ඇය කියා සිටියා. චීනය නොදැනුවත්වම සිදු වූ මෙම සිදුවීම ගැන කණගාටුවන බව ද ඇය ප්‍රකාශ කළා.
එක්සත් ජනපදය මුලින් චීන පැහැදිළි කිරීම පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළා. මාධ්‍ය අනුමාන සමාජගත කරමින් සිටි අතර රිපබ්ලිකානුවන් අවධාරණය කළේ බයිඩ්න් චීනය කෙරෙහි ඕනෑවට වඩා මෘදු වන බවයි. බයිඩ්න් පරිපාලනය ජාතික ආරක්ෂාව සඳහා කැපවී සිටින බව පෙන්නුම් කිරීමට සිදුවුණා.
මේ අනුව, බැලූනය නිරීක්ෂණ සඳහා භාවිතා නොකරන අතර සීමිත නාවික හැකියාවක් පමණක් ඇති බවට චීනයේ ප්‍රකාශය පෙන්ටගනය ප්‍රතික්ෂේප කළා. කෙසේ වෙතත්, ඇතැම් කාලගුණ විශේෂඥයින් කියා සිටියේ බැලූනය මාර්ගයෙන් ඉවතට ගොස් ඇති බවට චීන ප්‍රකාශය ප්‍රායෝගික නොවන බවයි.
ඇසෝසියේටඩ් ප්‍රෙස් වෙත අදහස් දක්වමින් වොෂින්ටන් විශ්ව විද්‍යාලයේ වායුගෝලීය රසායන විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය ඩෑන් ජැෆේ පැවසුවේ “බටහිර එක්සත් ජනපදයට බැලූනයක් රැගෙන යාමට වෙස්ටර්ලීස් ලෙස හැඳින්වෙන සුළං රටා වළට නියත වශයෙන්ම හැකියාව තියනවා.” යනුවෙනි.
එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය ලේකම් බ්ලින්කන් චීනයට යෑමට නියමිතව තිබූ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සංචාරයත් කල් දැමුවා. එම සංචාරය සැළසුම් කළ පරිදි සිදුවූයේ නම්, 2018 න් පසු එවැනි පළමු සංචාරය වනවා.
පෙබරවාරි 04 වෙනිදා, දකුණු කැරොලිනාවේ Surfside Beach වෙරළට ඔබ්බෙන් බැලූනයට වෙඩි තබා තිබූ අතර, එය F-22 විසින් පළමු වරට වාර්තා කළා. එක්සත් ජනපද ආක්‍රමණයට ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කරන බවට චීන ජාතිකයින්ට සහතික කිරීම වාරයයි. දින දෙකකට පසු, මාඕ පැවසුවේ, එක්සත් ජනපදය සිද්ධිය හිතාමතාම උද්දීපනය කළ අතර පහර දීමට බලය පවා යොදා ගත් බවයි, වෙඩි තැබීම සහ එලෙස බැලුනය විනාශ කිරීම ඔහු හඳුන්වන ලද්දේ “පිළිගත නොහැකි සහ වගකීම් විරහිත ක්‍රියාවක්” ලෙසින්.
බැලූන් කුමක් සඳහා ද ?
සියලුම ප්‍රධාන බලවතුන් එකිනෙකා හා බොහෝ දුරට අන් සියල්ලන් ගැන ඔත්තු බලන බව කවුරුත් දන්නා කරුණක්. ජර්මානු චාන්සලර් ඇන්ජෙලා මර්කල් ඇතුළු අසල්වැසි රටවල ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් සම්බන්ධයෙන් ඇමරිකානු ජාතික ආරක්ෂක ඒජන්සිය (NSA) ඔත්තු බැලූ බව මීට වසර කිහිපයකට පෙර අනාවරණය වුණා. චීන පර්යේෂණ නෞකාවක් වන යුවාන් වැන්ග් 5 හම්බන්තොට වරායට පැමිණීම ගැන ඉන්දියාව විරෝධය පෑමට එක් හේතුවක් වූයේ එම නෞකාවට ඉන්දීය සන්නිවේදන ජාලයට බලපෑම් කරනු ඇතැයි යන බියයි.
මෑතක දී අවම වශයෙන් අවස්ථා හතරක දී චීන බැලූන් එක්සත් ජනපද භූමියට ඉහලින් ක්‍රියාත්මක වූ බව එක්සත් ජනපදය අවධාරණය කළා. චීන විදේශ අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රකාශක වැන්ග් වෙන්බින් කියා සිටියේ “බයිඩන් පරිපාලනය පැවති පසුගිය වසර පුරා චීන ගුවන් සීමාවේ ඉහළ උන්නතාංශ බැලූන් 10 කට වඩා පියාසර කර ඇති” බවයි.
බොහෝ අය අසන ප්‍රශ්නයක් නම්, රහස් තොරතුරු එක්රැස් කිරීමට වඩා විචක්ෂණ මාධ්‍යයන් ඇති විට, මෙම තාක්ෂණික කඳවුරු එකිනෙකාගේ භූමියට ඉහළින් ඉහළ උන්නතාංශ බැලූන් පියාසර කරවන්නේ කවර හේතුවක් නිසා ද යන්නයි.
බැලූන් යනු හමුදා ගුවන් යානා වල පැරණිතම ආකාරයයි. විශාල චන්ද්‍රිකා ජාලයකට ප්‍රවේශය තිබියදීත්, චීනය, එක්සත් ජනපදය සහ එක්සත් රාජධානිය පාවෙන මෙවැනි වස්තු සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සැළකිය යුතු සම්පත් ගොඩ ගසනවා.
2022 දී චීනය රජයේ අභ්‍යවකාශ කණ්ඩායමක් වන චීනයේ Aviation Industry Corporation විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද උණුසුම් වායු බැලූන තුනක් සහතික කළා. එම වසරේ මැයි මාසයේදී ෂින්හුවා නිවේදනය කළේ “වායුගෝලීය නිරීක්ෂණ සඳහා නිර්මාණය කර ඇති චීනයේ ස්වයං-සංවර්ධිත පාවෙන ගුවන් යානය ටිබෙට් ස්වයං පාලන කලාපයේ මීටර් 9,032 ක වාර්තාගත උන්නතාංශයකට ළඟා වූ” බවයි.
අහඹු ලෙස, එම මාසයේම, Politico වාර්තා කළේ පසුගිය වසර දෙක තුළ එක්සත් ජනපද රජය බැලූන් ව්‍යාපෘති සඳහා ඩොලර් මිලියන 3.8 ක් පමණ වියදම් කළ බවත් 2023 මූල්‍ය වර්ෂයේදී පුම්බන තාක්ෂණය සඳහා ඩොලර් මිලියන 27 කට වඩා වියදම් කිරීමට සැලසුම් කර ඇති බවත්ය. වාර්තාව, දත්ත රැස් කර ගුවන් යානා වෙත තොරතුරු සම්ප්‍රේෂණය කරනු ඇති අතර, අවසානයේදී චීනය සහ රුසියාව විසින් නිපදවන ලද හයිපර්සොනික් අවි සඳහා ස්කෑන් කිරීමට භාවිතා කළ හැකියි.
මධ්‍යම බුද්ධි ඒජන්සියේ හිටපු ජ්‍යෙෂ්ඨ බුද්ධි නිලධාරියෙකු සහ අත්ලාන්තික් කවුන්සිලයේ අනේවාසික ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයෙකු වන John K. Culver පවසන්නේ බුද්ධි තොරතුරු සහ නිරීක්ෂණ චන්ද්‍රිකා ජාලයේ හිඩැස් පිරවීමට බැලූනවලට හැකි බවයි. වායුගෝලීය තත්ත්වයන් මෙන්ම චන්ද්‍රිකා මගින් ග්‍රහණය කර ගත නොහැකි සන්නිවේදන දත්ත රැස් කිරීමට බැලූනවලට හැකි බව ඔහු වැඩිදුරටත් පවසනවා.
කෙසේ වෙතත්, ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුවේ මාධ්‍ය ලේකම් බ්‍රිගේඩියර් ජෙනරල් පැට්‍රික් රයිඩර් පැවසූ පරිදි, චීනය සඳහා, මොන්ටානා හරහා පියාසර කරන බැලූනයට “බුද්ධි තොරතුරු එකතු කිරීමේ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් සීමිත ආකලන වටිනාකමක් ඇත.”
සීමිත ආකලන අගය සඳහා සියල්ල අවදානමට ලක් කරන්නේ ඇයි?
පසුගිය මාස කිහිපය තුළ චීනය එක්සත් ජනපදය සහ ඔවුන් අතර විරෝධතා අවම කිරීම සඳහා ආකර්ෂණීය ප්‍රහාරයක නිරත වුණා. අමෙරිකානු රාජ්‍ය ලේකම් බ්ලින්කන් සමඟ පැවති සාකච්ඡාවේදී තායිවානයේ සිට යුක්‍රේන යුද්ධය දක්වා කරුණු රැසක් සාකච්ඡා කිරීමට නියමිතව තිබුණි. Blinken විදේශ කටයුතු අමාත්‍ය Qin Gang හමුවීමට නියමිතව සිටි අතර ජනාධිපති Xi Jinping ද හමුවීමට බලාපොරොත්තුවෙන් සිටියා
බ්ලින්කන්ගේ සංචාරය අවලංගු කිරීමත් සමඟ, ඕනෑම කෙනෙකුට නැවත බීජිං වෙත යාමට පෙර ඉහළ පෙළේ එක්සත් ජනපද දේශපාලනඥයන් ගණනාවක් තායිවානයට පැමිණෙනු ඇති. සමස්තයක් ලෙස ගත් කල, දෙපාර්ශවයම ස්ථාවර කිරීමට මංමුලා සහගතව සිටින චීන-එක්සත් ජනපද සබඳතා සඳහා මේවා යහපත් වර්ධනයන් නොවේ.
අවදානමට ලක්ව ඇති දේ අනුව, බ්ලින්කන් චීනය බලා පිටත්ව යාමට දින කිහිපයකට පෙර මොන්ටානා හි පෙනී සිටීමට චීනය “ඔත්තු බැලූ බැලූනයක්” යැවීමට තර්කානුකූල හේතුවක් නොමැති බව පෙනෙනවා. මෙය ප්‍රධාන වශයෙන් කාලගුණ විද්‍යා පර්යේෂණ සඳහා භාවිතා කරන සිවිල් ගුවන් යානයක් බව චීනය අවධාරනය කළා.
2022 දී තායිවාන නිලධාරීන් මහජන විමුක්ති හමුදාවේ කාලගුණ බැලූන තම රට මත පාවෙමින් ඇති බව සොයා ගෙන තිබුණා. මෙම බැලූන නිරීක්ෂණ සඳහා භාවිතා කරන ලද බවට අනුමාන කිරීම් තිබියදීත්, තායිපේ මෙම බැලූන් ඇත්ත වශයෙන්ම කාලගුණ බැලූන් බව පිළිගත්තා.
පෙබරවාරි 14 වෙනිදා, වොෂින්ටන් පෝස්ට් වාර්තා කළේ, “විශ්ලේෂකයින් දැන් ඔවුන්ගේ ගුවන් නිරීක්ෂණ උපකරණය සමඟ ඇමරිකානු හදවතට විනිවිද යාමට අදහස් නොකළ බවට ඇති හැකියාව පරීක්ෂා කරමින් සිටින” බවයි. සමහර විට අනපේක්ෂිත කාලගුණය හේතුවෙන් බැලූනය සැබවින්ම උඩින් ගසාගෙන යන්නට ඇති. “චීනයේ දකුණු වෙරළට නුදුරින් පිහිටි හයිනාන් දූපතේ පිහිටි සිය නිජභූමියෙන්” එය ඉහලට එසවූ විගස එක්සත් ජනපද මිලිටරි සහ ඔත්තුසේවා ඒජන්සි එම බැලූනය නිරීක්‍ෂණය කරමින් සිටි බවත්, එය මුලින් ගුවාම් හරහා ගමන් කිරීමට සූදානම් කර තිබුණත්, එය “අනපේක්ෂිත උතුරු හැරීමක්” ගෙන ඇති බවත් වොෂින්ටන් පෝස්ට් වාර්තා කළා.
එක්සත් ජනපද නිලධාරීන් ‘ද පෝස්ට්’ වෙත පැවසුවේ කැනඩාවට ඉහළින් තද සුළං ඇති වූ අතර “බැලුනය දකුණට මහාද්වීපික එක්සත් ජනපදයට” තල්ලු කළ බවයි. මෙම කතාව, “වොෂින්ටනය සහ බීජිං අතර ආතතීන් උත්සන්න කළ ඊළඟ ජාත්‍යන්තර අර්බුදය අර්ධ වශයෙන් වැරදීමක ප්‍රතිඵලයක් විය හැකි බව යෝජනා කරනවා.”
මේ අතර, Bloomberg වාර්තා කළේ පසුගිය සිකුරාදා සිට බිම හෙළන ලද හඳුනා නොගත් වස්තූන් තුනක් වාණිජ අරමුණු සඳහා වූ අතර ඒවා ඔත්තු බැලීම සඳහා භාවිතා නොකළ බවයි.
සමහර විට චීන්නු හැමදාම කිව්වේ ඇත්ත වෙන්න ඇති.
ගෘහස්ථ ප්‍රේක්ෂකයින්
පසුගිය සති දෙක තුළ වාර්තා වූ දේ දෙස බලන විට, නිරීක්ෂණ සඳහා භාවිතා කළ හැකි හෝ නොකළ හැකි දෙරටේම කාලගුණ බැලූන එකිනෙකාගේ භූමි ප්‍රදේශ හරහා ගමන් කරන බව චීනය සහ එක්සත් ජනපදය දැන සිටි බව පැහැදිලිය. මෙම බැලූනවල ආන්තික බලපෑම සැලකිල්ලට ගෙන, දෙරටේම ආරක්ෂක සහ දේශපාලන සංස්ථාපිතයන් සිද්ධීන් වසන් කිරීමට කැමැත්තක් දැක්වූවා.
කෙසේ වෙතත්, ආසන්නතම බැලූනය සිවිල් වැසියන් විසින් සොයා ගන්නා ලදී. එක්සත් ජනපද මාධ්‍ය සහ රිපබ්ලිකන් පක්ෂය විසින් උද්දීපනය කරන ලද බයිඩ්න් පරිපාලනයට ජනතාව ජාතික ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් සම්මුතියක් ඇති කර නොගන්නා බවට සහතික කිරීමට සිදු වුණා.
මාධ්‍ය උන්මාදය සෙමෙන් පහව ගොස් රිපබ්ලිකානුවන් මැරීමට වෙනත් මකරුන් සොයා ගත් පසු, වොෂින්ටනය සහ බීජිං “ඔත්තු බැලූන” සිද්ධිය පසුකර යාමට උත්සාහ කරනු ඇති. බ්ලින්කන් මේ සතියේ ජර්මනියේ දී චීනයේ ඉහළම රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික වැන්ග් යී හමුවීමට ඉඩ තිබෙනවා.
ඒ අතරම, එක්සත් ජනපදය බැලූනය බිම හෙළා ඇති හෙයින්, PRC ට ද තම මුහුණ බේරා ගැනීමට අවශ්‍ය වනු ඇත. PRC ට මුහුණ බේරා ගැනීමට උදව් කිරීමට එක්සත් ජනපදය සූදානම්ද යන්න තීරණය කරනු ඇත්තේ Blinken Yi හමුවන්නේද යන්න සහ ජාතීන් දෙක අතර සබඳතා තවදුරටත් පිරිහෙන්නේද යන්නයි.
රතින්ද්‍ර කුරුවිට යනු ශ්‍රී ලංකාවේ කොළඹ ප්‍රදේශයේ මාධ්‍යවේදියෙකු සහ පර්යේෂකයෙකි. ඔහු සිංගප්පූරුවේ NTU හි S. Rajaratnam School of International Studies වෙතින් උපායමාර්ගික අධ්‍යයනය පිළිබඳ MSc උපාධියක් ලබා ඇත. ඔහු ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ආරක්ෂක අධ්‍යයන සඳහා වන Daniel K. Inouye ආසියා-පැසිෆික් මධ්‍යස්ථානයේ සාමාජිකයෙකු වූ අතර එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් පවත්වනු ලබන ජාත්‍යන්තර අමුත්තන්ගේ නායකත්ව වැඩසටහනට (IVLP) සහභාගී වූ අයෙකි. ඔහු ප්‍රකාශන කිහිපයකට ආරක්ෂාව සහ ජාත්‍යන්තර සබඳතා පිළිබඳව ලියන අතර ශ්‍රී ලංකා-චීන සබඳතාව පිළිබඳව පුළුල් ලෙස ලියා ඇත.
Factum යනු ශ්‍රී ලංකාව හා ආසියාවේ ජාත්‍යන්තර සබඳතා විශ්ලේෂණයන් සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික උපදේශන සපයන ශ්‍රී ලංකාව පදනම් කරගත් නිදහස් චින්තනයකි
