ලෝකයේ ප්‍රථම වරට මහජනයා වෙනුවෙන් ගුවන්විදුලි විකාශයක් ආරම්භ කර අදට වසර 123ක් සම්පූර්ණ වෙයි. ඇමෙරිකාවේ නිව්යෝර්ක් නගරයේ දී 1910 ජනවාරි 13 වැනි දින ඇමෙරිකාවේ නිව්යෝර්ක් නගරයේ දී මෙම ගුවන්විදුලි විකාශය සිදුකරන ලද්දේ ලී ද ෆොරස්ට් විසිනි. නගරය පුරා ස්ථාන කිහිපයක විකාශනය කෙරුණු අතර මෙය රැහැන් රහිත ගුවන්විදුලි සන්නිවේදනයේ ආරම්භක අවස්ථාව විය.
ලී ද ෆොරස්ට්ගේ ගුවන්විදුලි සමාගම විසින් 1907 දී පළකරන ලද දැන්වීමක මෙසේ සටහන් කර ඇත.
“නිව්යෝර්ක් නගරය සහ ඒ අවට ඇති ඕනෑම නිවසක වහලය මත පිහිටි ගුවන්විදුලි ඇන්ටනාවක් වෙත මෙට්‍රෝපොලිටන් ඔපෙරා හවුස් වේදිකාවේ තබා ඇති ගුවන්විදුලි සම්ප්‍රේෂකයේ ග්‍රෑන්ඩ් ඔපෙරා සංගීතය බෙදාහැරීමට ඉක්මණින් ම හැකවනු ඇත. විශාල නගර සඳහා ද මෙය අදාලය. පල්ලියේ සංගීතය, දේශන ආදිය ගුවන්විදුලියෙන් ප්‍රචාරය කළ හැකිය.”
ඉන් වසර කිහිපයකට පසු 1910 ජනවාරි 13 වැනි දින පළමු මහජන ගුවන්විදුලි විකාශ්‍ය ඔපෙරා ගායකයින් කිහිප දෙනකු විසින් සජීවීව විකාශය කරන ලදී. එය මෙට්‍රොපොලිටන් ඔපෙරා හවුස් ප්‍රසංගයක පර්යේෂණාත්මක විකාශයකි. මෙය පොදු ගුවන්විදුලි විකාශයක ආරම්භය විය.
මෙම සිදුවීම 1910 ජනවාරි 14 වන දින නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් පුවත්පත වාර්තා කළේ මේ ආකාරයෙනි.
“නිව් යෝර්ක් නගරයේ මෙට්‍රොපොලිටන් ඔපෙරා සමාගමේ වේදිකාවේ සිට ඔපෙරා විකාශනය 1910 ජනවාරි 13 වන දින අසන්නට ලැබුණි, එන්රිකෝ කරුසෝ සහ එමී ඩෙස්ටින් විසින් කැවාලේරියා රුස්ටිකානා සහ අයි පැග්ලියාචි විසින් ගායනා කරන විට , ඒවා විකාශය කරන ලදී. මෙම හඬ රැහැන් රහිතව ගුවන්විදුලි හර්ට්ස් තරංග මගින් ජලය හරහා මහාද්වීපික සහ වෙරළබඩ නැව් වෙත සහ රටේ කඳු මුදුන් සහ රැළි සහිත නිම්න හරහා ගමන් කරයි. ගායනය සිදුකරන මයික්‍රෆෝනය ලී ඩි ෆොරස්ට්ගේ පර්යේෂණාගාරයට සම්බන්ධ කර ඇත”
මෙම ප්‍රථම විකාශයට සවන්දීමට හැකියාව ලැබුණේ ලී ඩි ෆොරස්ට්ගේ කණ්ඩායමට, නිව්යෝර්ක් නගරයේ හෝටල් කිහිපයකට, මාධ්‍යවේදීන් ගෙන්වා තිබූ ස්ථානයකට, වරායේ නැව්වලට, ටයිම්ස් චතුරශ්‍රයේ රැස්ව සිටි පිරිසකට වශයෙනි. එම ස්ථානවල ගුවන්විදුලි යන්ත්‍ර ස්ථානගත කර තිබිණි. මෙම විකාශයට සවන්දීම සඳහා මහජනතාවට ද ආරාධනා කර තිබිණි.
අත්හදා බැලීම ඉතාමත් සාර්ථක වුව ද මයික්‍රෆෝනයේ තිබූ දුර්වලතාවක් හේතුවෙවන් වේදිකාවේ බොහෝ ගායන ලබාගත නොහැකි විය. වේදිකාවෙන් පිටත සිට ගායනා කළ අය මයික්‍රෆෝනයට සෘජුව ගායනා කළ බැවින් ඒ හඬ හොඳින් ඇසිණි.
මෙම අත්හදා බැලීමෙන් පසු De Forest’s Radio Telephone Company විසින් ලොව ප්‍රථම වාණිජ ගුවන්විදුලි යන්ත්‍ර නිෂ්පාදනය කර අලෙවි කරන ලදී. රැහැන් රහිත එම සම්ප්‍රේෂකයේ බලය වොට් 500ක් විය. මෙම විකාශනය සැතපුම් 12.5 (කිලෝමීටර් 20.1) දුරින් මුහුදේ නැවකට ද ඇසුණු බව වාර්තා වේ. මෙම විකාශනය සැතපුම් 60ක් (97 km) දුරින් පිහිටි බ්‍රිජ්පෝර්ට් වෙත ද ඇසී ඇත.
පොදු ගුවන්විදුලි විකාශනයේ උපත සන්නිවේදන කාර්යයට ක්ෂණික බලපෑමක් ඇති කළේ එය අතිරේක සංගීත වැඩසටහන් පැවැත්වීමේ අදහස උත්තේජනය කළ බැවිනි. ඊළඟ මාසයේ පෙබරවාරි 24 වෙනිදා Manhattan Opera Company හි නව ඔපෙරා ගායිකාව වන Mariette Mazarin “Love is a rebellious bird” යනුවෙන් DeForest විකාශනාගාරයේ සිට සම්ප්‍රේෂකයක් හරහා ගායනා කරන ලදී. එය සැතපුම් 20ක් (කිලෝමීටර් 32ක්) ඇතුළත විද්‍යාඥයින්, රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයින්, පුවත්පත් වාර්තාකරුවන් සහ මහජනතාවගෙන් සමන්විත කණ්ඩායමකට අසන්නට ලැබිණි.
1911 මාර්තු 15 වැනි දින සිට ඔවුන්ගේ නිතිපතා ප්‍රවෘත්ති විකාශනයෙන් පසුව සන්ධ්‍යා සංගීත සංදර්ශන පැවැත්වීය. විවිධ සංගීත වැඩසටහන් සහභාගි වූ නිත්‍ය වාද්‍ය වෘන්දයක සංගීත භාණ්ඩ, තනි පුද්ගල ප්‍රසංග සහ කණ්ඩායම් ගායකයන්ගෙන් සමන්විත විය.
