spot_img
spot_imgspot_img

චීනය සහ රුසියාව අධිරාජ්‍යවාදී ද?

පුවත්

විදෙස්

ශිරාන් ඉලංපෙරුම විසිනි

එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ රටවල ඒක ධ්‍රැවීය ලෝක පිළිවෙල කඩාකප්පල් කරමින් මෑත කාලීන භූ දේශපාලනික හා ආර්ථික වර්ධනයන් අධිරාජ්‍යවාදය පිළිබඳ සංකල්පය ගැන විවාදය අලුත් කර තිබෙනවා.  

පශ්චාත් යුධ සමයේදී, බටහිර රටවල් වල (එනම් එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර යුරෝපයේ එහි හවුල්කරුවන්, ජපානය සහ ඊශ්‍රායලය) ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රියා විස්තර කිරීම සඳහා ලොව පුරා ජාතික විමුක්ති ව්‍යාපාර සහ කොමියුනිස්ට් කණ්ඩායමේ කම්කරු රටවල් විසින් මෙම යෙදුම දේශපාලනිකව යොදවන ලදී.

කෙසේ වෙතත්, “අධිරාජ්‍යවාදය” යන යෙදුම යෙදවීම සීතල යුද්ධයේ උච්චතම අවධියේදී පවා, කිසි විටෙකත් ඒකපාර්ශ්වික කටයුත්තක් වුණේ නැහැ. බටහිරයන් මෙන් ම ඇතැම් තුන්වන ලෝකයේ නායකයන් (ශ්‍රී ලංකාවේ ජෝන් කොතලාවල වැනි) සෝවියට් සංගමයෙන් සහ චීනයෙන් විප්ලවය අපනයනය කිරීම අධිරාජ්‍යවාදයේ ස්වරූපයක් ලෙස පෙන්වීමට උත්සාහ කළා.

චීන-සෝවියට් භේදයෙන් පසුව, චීනය විසින්ම සෝවියට් සංගමය “සමාජ අධිරාජ්‍යවාදී” ලෙස විස්තර කර කෙරුණි. ශ්‍රී ලංකාව තුළ, ඉන්දියාවේ මැදිහත්වීම් අධිරාජ්‍යවාදී (හෝ උප-අධිරාජ්‍යවාදී) ස්වභාවයක් ලෙස ඇතැමුන් සංලක්ෂිත කළා. වඩාත් මෑතක දී, යුක්රේනය තුල රුසියාවේ මැදිහත්වීම් මෙන්ම චීනයේ භෞමික හිමිකම් සහ විදේශ ආයෝජන බටහිර සංගත මාධ්‍ය විසින් අධිරාජ්‍යවාදී ලෙස ලේබල් කෙරුණේ එවැනි සංදර්භයක් තුළයි.

මෙම ලිපියේ පරමාර්ථය වන්නේ, දේශපාලනික හා ආර්ථික ඉදිරිදර්ශනයකින්, එම ප්‍රකාශ අසත්‍ය වන්නේ මන්දැයි සහ එක්සත් ජනපදය ලෝකයේ එකම අධිරාජ්‍යවාදී බලවතා ලෙස පවතින්නේ ඇයිද යන්න පැහැදිලි කිරීමයි (බොහෝ ආකාරවලින් වැඩි වශයෙන් පෙනෙන්නට පටන් ගෙන ඇති එහි යටත් සගයන් ගණන් නොගනී. වාඩිලාගෙන සිටින යටත් විජිතයන් – ජර්මනිය වඩාත් පැහැදිලි උදාහරණයකි).

සාගරයෙන් සහ මිත්‍ර රටවල් විසින් වට කර තිබියදීත්, එක්සත් ජනපදයට ලෝකයේ විශාලතම මිලිටරි අයවැය ඇත – 2021 වන විට වසරකට ඩොලර් බිලියන 801 ක් පමණ වියදම් කරයි – එය චීනය සහ රුසියාව ද ඇතුළුව ඊළඟ විශාලතම වියදම් කරන්නන්ගේ ඒකාබද්ධ අයවැයටත් වඩා වැඩි අගයකි. රුසියාව සහ චීනය සඳහා තනි ඉලක්කම් සංඛ්‍යා සමඟ සසඳන විට, රටවල් 80 ක් පුරා කඳවුරු 750 ක් පමණ ක්‍රියාත්මක වන විශාලතම විදේශීය හමුදා පැවැත්ම ද එක්සත් ජනපදය සතුයි. ඇෆ්ගනිස්ථානය, ඉරාකය සහ සිරියාව වඩාත් මෑතකාලීන හා විනාශකාරී උදාහරණ කිහිපයක් වුවද, ස්වෛරී ජාතීන්ට එක්සත් ජනපද මැදිහත්වීම්, මිලිටරි මැදිහත්වීම්වල සිට මූල්‍යමය පිටුබලය සහිත කුමන්ත්‍රණ දක්වාම අසමසම වන අතර මෙහි සඳහන් කිරීමට බොහෝ අධිකයි.

චීනය සහ රුසියාව භෞමික ගැටුම් සහ ආරවුල් ඇති අතර, ඔවුන් එක්කෝ ස්වභාවධර්මයේ ආරක්ෂක (නේටෝ ව්‍යාප්තියට ප්‍රතිචාර වශයෙන් යුක්රේනයට රුසියාව මැදිහත් වීම වැනි) හෝ ඉතිහාසය තුළ ගිලී ඇත (තායිවාන ප්‍රශ්නය වැනි, ප්‍රධාන භූමි හා තායිවාන රජයන් දෙකම එකඟ වේ. one-China ප්‍රතිපත්තිය).

ආර්ථික අධිරාජ්‍යවාදය සම්බන්ධයෙන් ගත් විට, එක්සත් ජනපද ඩොලරය එකම ගෝලීය සංචිත මුදල ලෙස ආස්ථානයක් භුක්ති විඳින අතර, එක්සත් ජනපද ඩොලර් භාවිතා කරමින් තෙල් වෙළඳාම සඳහා රටවලට මිලිටරි බලකිරීමේ හැකියාවෙන් පිටුබලය ලබයි. මූල්‍ය ප්‍රජාව තුළ කියමනක් තිබේ, “වැදගත් වන්නේ එකම මුදල් ප්‍රතිපත්තියක් පමණක් වන අතර එය එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් සංචිතයේ මුදල් ප්‍රතිපත්තියයි”.

ලෝක සංචිත මුදල් මුද්‍රණය කළ හැකි ලොව එකම මහ බැංකුව ලෝක මහ බැංකුවයි. ෆෙඩරල් පොලී අනුපාත පහත වැටෙන විට, ඩොලර් ගෝලීය ආර්ථිකයට ගලා එයි, වත්කම් වැඩි කරයි. අනුපාත ඉහළ යන විට, ප්‍රාග්ධනය ආපසු වෝල් වීදිය වෙත පියාසර කරන අතර, මුදල් අර්බුද, බංකොලොත් වීම් සහ උද්ධමනය ඇති කරයි.

එබැවින් එක්සත් ජනපද මිලිටරිවාදය ඩොලර් ආධිපත්‍යයේ දේශපාලන ව්‍යාපෘතියේ කොටසක් වන අතර එහි ප්‍රධාන ප්‍රතිලාභීන් එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් පවා නොවන නමුත් මූල්‍ය ප්‍රභූන්ගෙන් සුළුතරයකි. ගෝලීය මූල්‍ය පද්ධතිය මත එක්සත් ජනපදයේ බලය රුසියාවට සහ ඇෆ්ගනිස්ථානයට මෑතක දී කළාක් මෙන් මූල්‍ය වත්කම් අත්පත් කර ගැනීමට ඒකපාර්ශ්වික බලයක් ලබා දෙයි.

රුසියාවට සහ චීනයට ඔවුන්ගේම අවශ්‍යතා ඇති අතර ඕනෑම සංවේදී ජාතික රාජ්‍යයක් කළ යුතු පරිදි ඔවුන්ගේ ආර්ථික ශක්තිය ඉහළ නැංවීමට උත්සාහ කරයි. කෙසේ වෙතත්, බලහත්කාරයෙන් සහ තුවක්කු බෝට්ටු රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයෙන් එසේ කිරීමට උත්සාහ කරනවාට වඩා, නොබැඳි ව්‍යාපාරයේ අනුප්‍රාප්තිකයන් ලෙස සැලකිය හැකි BRICS සහ SCO වැනි සංසද හරහා සන්ධාන ගොඩනැගීමට දෙරට උත්සාහ කර ඇත.

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම, විකල්ප ගෙවීම් පද්ධති (MIR සහ CIPS) සහ විකල්ප මූල්‍ය ආයතන (AIIB සහ NDB) සඳහා ජාතික මුදල් භාවිතා කිරීම සඳහා රටවල් දෙකම තල්ලු කර තිබෙනවා. එක්සත් ජනපද ඩොලරයට විකල්පයක් ලෙස නව වෙළඳ භාණ්ඩ පිටුබලය සහිත ගෝලීය සංචිත මුදල් නිර්මාණය කිරීමට BRICS කටයුතු කරමින් සිටින බව ජනාධිපති පුටින් ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී පැවසුවා.

මෙම පියවරයන් ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා ජාතීන්ට පවා ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන ගෝලීය ආර්ථික පිළිවෙලට අනුව විෂයානු බද්ධව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හා විමධ්‍යගත කරනු ඇති අතර එම නිසා මෙම රටවල තනි පුද්ගල නායකයන් හෝ දේශපාලන ක්‍රම ගැන යමෙකු කුමක් සිතුව ද සත්‍යවශයෙන් අධිරාජ්‍ය විරෝධී ය.

මෙම රටවල් අධිරාජ්‍යවාදී ලෙස හුවා දැක්වීමට බටහිර ආයතනික මාධ්‍ය විසින් කරන තල්ලුව කුතුහලයෙන් යුතුව කළ හැක්කේ ගෝලීය මාධ්‍ය මඩ වගුරෙහි සහ දැනුම හා කථාන්දර නිෂ්පාදනයේදී ඔවුන් ප්‍රයෝජනයට ගන්නා අධිපතිවාදී ආකල්පය හේතුවෙනි. චීනය සහ රුසියාව යන රටවල් දෙකම ලෝක වේදිකාවක් මත ඔවුන්ගේ කතා පැවසීමට උත්සාහ කර ඇත, නමුත් ඔවුන්ට ගෝලීය මාධ්‍ය අධිරාජ්‍යයන් හෝ එක්සත් ජනපදය හා සැසඳිය හැකි පරිමාණයෙන් චින්තන ටැංකි සහ උපදේශන කණ්ඩායම් ජාලයක් නැහැ.

සමහර විට වඩාත් වැදගත් වන්නේ, රුසියාවට සහ චීනයට ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා සඳහා භාෂාමය හා සංස්කෘතික වශයෙන් නැඹුරු වූ ගෝලීය මධ්‍යම පන්තික ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් නොමැති වීමයි. දේශීය ප්‍රභූන් දැඩි ලෙස ඉංග්‍රීසි ගෝලයේ ග්‍රහණයට හසුව සිටින රටකට උදාහරණයක් වන ශ්‍රී ලංකාවේ තත්වය එවැන්නකි – මෙයම සැබෑ අධිරාජ්‍යවාදීන් කවුරුන්ද යන්නට සාක්ෂියක් විය හැකියි.

ශිරාන් ඉලංපෙරුම – මාධ්‍යවේදියෙක්, සංවර්ධනය, දේශපාලන ආර්ථිකය සහ ආර්ථික ඉතිහාසය පිළිබඳ ස්වාධීන පර්යේෂකයෙක් සහ පුද්ගලික අංශයට සේවය කරන කළමනාකරණ උපදේශක ආයතනයක පර්යේෂකයෙකි.

Factun යනු ශ්‍රී ලංකාව හා ආසියාවේ ජාත්‍යන්තර සබඳතා විශ්ලේෂණයන් සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික උපදේශන සපයන ශ්‍රී ලංකාව පදනම් කරගත් චින්තනයකි

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

spot_img
spot_img

Latest articles

error: Content is protected !!