උදිත දේවප්‍රිය විසිනි
වැඩෙන නොසන්සුන්තාව, කැළඹීම් සහ අවුල් සහගත තත්ත්වයන් හමුවේ, මියන්මාරය පාලනය කරන හමුදා ජුන්ටාව පසුගිය සතියේ තීරණය කළා – ඔවුන් 2021 දී කුමන්ත්‍රණයකින් නෙරපා හරින ලද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව තේරී පත් වූ නායිකාව – අවුන්සාන් සුචී නිවාස අඩස්සියේ තබා ගැනීමට.
ඇයගේ සෞඛ්‍යය පිළිබඳ සැලකිල්ල නිසා මෙම තීරණය පැනනගින බව පෙනේ. සුචී 78 වන වියේ පසුවන අතර, අගනුවර ඇය සිරකර සිටි බන්ධනාගාරයේ ෆැරන්හයිට් අංශක 105ක් තරම් ඉහළ උෂ්ණත්වයක් තිබුණි. ඇය කොහේට ගෙන ගියාද යන්න පැහැදිලි නැත, නමුත් ජුන්ටාව ඉවත් කිරීමට අවශ්‍ය සියලුම වාර්ගික කැරලිකරුවන් සහ සංවිධාන සමඟ ආණ්ඩුව ගෙන යන සටනේ තවත් සන්ධිස්ථානයක් මෙම මාරුව සනිටුහන් කරයි.
ප්‍රවීණයන් ගණනාවක් එසේ තර්ක කර ඇතත්, ජුන්ටාව ඔවුන්ගේ කුමන්ත්‍රණයේ ඉත්තෙක් ලෙස සුචී සලකන්නේ ද යන්න විවාදාත්මක බවයි. එක් විශ්ලේෂකයෙකු පෙන්වා දෙන්නේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ගැති කන්ඩායම්වලට විශාල භූමි ප්‍රමාණයක් අහිමි වන ගැඹුරින් ජනප්‍රිය නොවන ජුන්ටාවකට අවශ්‍ය වන අවසාන දෙය වන්නේ ඔවුන්ගේ “උණුසුම් පහරකින් ප්‍රධාන වාසිය මිය යාම” බවයි.
එහි ජනප්‍රියතාවයේ ප්‍රමාණය, ඇය වැනි විරුද්ධ මත දරන්නන් සම්බන්ධයෙන් සිය උපායමාර්ගය නැවත සිතා බැලීමට ජුන්ටාවට බල කළ හැකිය. මෑත නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් වාර්තාවක් මිලිටරියට එරෙහිව සිටින්නේ කුමක් ද යන්න පිළිබඳ භයානක චිත්‍රයක් පින්තාරු කරයි: රටෙන් අඩකට වඩා ප්‍රතිරෝධී බලවේගවලට වැටී ඇත, ඒවායින් බොහොමයක් වාර්ගික සන්නද්ධ සංවිධාන (EAOs). පසුගිය ඔක්තෝම්බර් මාසයේ සිට, ත්‍රී සහෝදරත්ව සන්ධානය ලෙස හඳුන්වන සන්ධානයක් උතුරු ෂාන් ප්‍රාන්තයේ පෙර නොවූ විරූ ප්‍රහාරයක් දියත් කළ විට, මෙම සන්නද්ධ කණ්ඩායම් විසින් හමුදා කඳවුරු 300කට වැඩි ප්‍රමාණයක් අභිබවා ගොස් ඇත.
මියන්මාරය අසාර්ථක රාජ්‍යයක් ලෙස හැඳින්වීමට බටහිර මාධ්‍ය විශාල වශයෙන් අවස්ථාව ලබාගෙන ඇත. එවැනි ආඛ්‍යාන, භූමියේ යථාර්ථය බොරු කරන අතර, බටහිර නොවන රටවල් පිළිබඳ වාර්තා කිරීමේදී ප්‍රධාන ධාරාවේ අලෙවිසැල් ප්‍රසිද්ධ වී ඇති ආකාරයේ පහත්, නව-පෙරදිගවාදී ආකල්පයක් හොඳටම ප්‍රදර්ශනය කරයි. මියන්මාරය අනෙකුත් රටවල ප්‍රිස්මය හරහා සහ කලාපයේ භූ දේශපාලන තරඟ හරහා ද දැකීමට නැඹුරු වේ. එය බොහෝ දුරට පසෙකට වී ඇත, එසේ නොවේ නම්, දේශීය ඉදිරිදර්ශනය යටපත් කර ඇත.
එවන් පසුබිමක, සූචී නිවාස අඩස්සියේ මාරු වීමෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ කුමක්ද? එයින් අදහස් කරන්නේ ඇය තවමත් ප්‍රතිරෝධය තුළ වැදගත් වන බවත්, එසේ නම්, ව්‍යාපාරය සමනය කිරීමට ජුන්ටාවට ඇයව යොදා ගැනීමට අවශ්‍ය බවත්? මෙය විවාදාත්මක ය, නමුත් එය සම්පූර්ණයෙන්ම අසම්භාව්ය නොවේ. ඇත්ත වශයෙන්ම, සුචී විසින්ම මේ ආකාරයෙන් භාවිතා කිරීමට එකඟ වන්නේද යන්න සැක සහිතය. නමුත් මෑත කාලීන ලෝවි ආයතනයේ වාර්තාවක් පැහැදිලිවම පවසන්නේ ඇය අදාළ නොවන බව සැලකීම වැරදි බවයි.
නැවතත්, බටහිර මාධ්‍ය තමන්ගේම කථාන්දර කියන්නට පටන්ගෙන ඇත. සාමයේ ප්‍රතිමූර්තියක් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ශූරියක් ලෙස සමරනු ලබන, ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වූ සුචී කඩා වැටෙන්නට තරම් පහත වැටී නැත. මෙය, ඇත්ත වශයෙන්ම, ඇය හමුදාව සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම පිළිබඳ සංජානනය සමඟ සම්බන්ධ විය යුතුය, විශේෂයෙන් 2015 රෝහින්ග්‍යා අර්බුදය සම්බන්ධයෙන්, රටේ විශාල වශයෙන් මුස්ලිම් රෝහින්ග්‍යා ප්‍රජාවට එරෙහිව ජන සංහාරයක් සම්බන්ධයෙන් හමුදාවට චෝදනා එල්ල විය.
ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය සූචී ව මෙම අඩුපාඩුකම්වලට ලක් කිරීමට, ඇය අපකීර්තිමත් චරිතයක්, අපගේ කාලයට වටින්නේ නැති සාරධර්ම පාවා දෙන්නියක් ලෙස පෙන්වාදීමට පෙළඹවී ඇති බව පෙනේ. බැලූ බැල්මට එය යුක්ති සහගත ය. Corazon Aquino (පිලිපීනය), බෙනාසීර් භූතෝ (පකිස්ථානය) සහ චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග (ශ්‍රී ලංකාව) මෙන්ම, සුචී ද ගෝලීය දකුණේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සහ විසම්මුතියේ ශූරයන් බවට පත් වූ කාන්තා නායකයින්ගේ දිගු රැල්ලක කොටසක් විය.
එහෙත් පකිස්ථානයේ සහ ශ්‍රී ලංකාව ඇතුළු එම අවස්ථාවේ මැතිවරණ ජයග්‍රහණය කළ බොහෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රවණතාවක් සහිත චරිත මෙන් – සුචීගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අක්තපත්‍ර දේශීය හා බටහිර විචාරකයින් විසින් ප්‍රශ්න කිරීමට ලක් විය. විශේෂයෙන්ම, ඔවුන් ඇයගේ නායකත්ව කුසලතාවයන් සහ ඇයට බලය දිනා ගැනීමට උපකාර කළ පුද්ගලයන්ව ඈත් කිරීම ගැන කනස්සල්ල පළ කළහ.
1980 සහ 1990 දශකය අධිකාරී විරෝධී බලවේගවල කැලඹිලි සහිත කාලයන් බව සඳහන් කළ යුතුය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ගැති ක්‍රියාකාරීන් නිශ්චිත දේශපාලන හා ආර්ථික ක්‍රමවලට එරෙහිව තමන්ව නිර්වචනය කිරීමට නැඹුරු විය. මෙය වඩාත්ම අනපේක්ෂිත ප්‍රතිඵලවලට තුඩු දුන්නේය: ඉන් එකක් ගැන සඳහන් කළහොත්, හංගේරියාවේ මතභේදයට තුඩු දුන් අගමැති වික්ටර් ඕර්බන්, සෝවියට් සංගමයේ කොමියුනිස්ට්වාදය අවසන් කිරීමට සහ හංගේරියාවේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට සංක්‍රමණය වීමට කැඳවුම් කළ ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරයක ප්‍රධානියා ලෙස ඔහුගේ දේශපාලන ගමන ආරම්භ විය.
සුචී ගේ දේශපාලන ගමන් මග ශ්‍රී ලංකාව, පකිස්ථානය සහ පිලිපීනයට වඩා වෙනස් ය. එකක් නම්, මෙම රටවල ඇගේ සමකාලීනයන් මෙන් නොව, 2011 දී මිලිටරි ජුන්ටාව සිවිල් පාලනයට සංක්‍රමණය වන තෙක් ඇය බලය අල්ලා නොගනු ඇත. තවත් කෙනෙකුට, ඇය අසරණ භාවයට පත් වූ අතර ඔවුන් නොකළ ආකාරයේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගයක් ලබා ගත්තාය.
එහෙත් මෙම වෙනස්කම්වලට යටින් තිබුණේ සමානකම් ය. චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග සහ බෙනාසීර් භූතෝ මෙන්ම ඇයගේ දේශපාලනික සහ පෞද්ගලික සම්බන්ධතා නිසා ඇයගේ කීර්තිය ශක්තිමත් විය. බ්‍රිතාන්‍යයන්ගෙන් නිදහස ලබා ගත් මිනිසා මියන්මාරයේ තථ්‍ය පියාගේ දියණිය වීම ඇයගේ තනතුර තහවුරු කර ගැනීමට උපකාරී විය. 2012 දී ඇය බ්‍රිතාන්‍යයේ සංචාරයක නිරත වූ විට, විදේශ ලේකම් විලියම් හේග් සහ කම්කරු පක්ෂයේ නායක එඩ් මිලිබෑන්ඩ් යන දෙදෙනාටම උපදේශකයින් සිටීමේ සහ බිම් මට්ටමේ සහයෝගය බලමුලු ගැන්වීමේ වැදගත්කම ඇයට අවධාරණය කිරීමට සිදු වූ අතර එය ඇගේ වැදගත්කම පිළිබඳ හැඟීම ශක්තිමත් කිරීමට ද උපකාරී විය.
මෙම බිම් මට්ටමේ, කාබනික සහයෝගය නොමැතිකම නිසා අවසානයේ ඇය දශක තුනක් පුරා සිසිල් කිරීමට සමත් වූ විශ්වසනීයත්වය අහිමි විය. අද, ඇයගේ කාර්යය ජාතික සමගි රජය (NUG), හමුදා ජුන්ටාව පිළිගැනීම හෝ පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කරන පිටුවහල් රජය විසින් දිගටම කරගෙන යයි. වත්මන් රජයට එරෙහිව පුලුල්ව පැතිරුනු විරෝධයක් ඒකරාශී කර ගැනීමට එය සමත් වී ඇතත්, අවුන්සාන් සුකී තම රටේ අනාගතයට කෙතරම් අදාළද යන්න ප්‍රශ්නාර්ථයකි. ජුන්ටාවේ මෑත කාලීන පියවරයන් යෝජනා කරන්නේ ඔවුන් ඇයව ඔවුන්ගේ චෙස් ක්‍රීඩාවේ වැදගත් ඉත්තෙකු ලෙස සලකන බවයි. නමුත් හමුදාවට එරෙහිව සටන් කරන ප්‍රතිරෝධී බලවේගවලට ඇය කෙතරම් වැදගත්ද? ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් ඇයව දකින්නේ ඔවුන්ගේ අරමුණට ද්‍රෝහියෙකු ලෙස ය.
උදිත දේවප්‍රිය ප්‍රධාන විශ්ලේෂක – ෆැක්ටම් හි ජාත්‍යන්තර සබඳතා වන අතර [email protected] වෙත සම්බන්ධ විය හැක.
