කිවිදි කෝරලගේ විසිනි
චීනයේ බලය වැඩිවීම සහ මියන්මාරයේ සිවිල් නොසන්සුන්තාව මත සමකාලීන ලෝකයේ විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කිරීමේදී විවිධ අභියෝගවලට මුහුණ දුන් නැගී එන ආර්ථිකයක් සහිත තායිලන්තය, ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ප්‍රතිපත්තියක් සඳහා කැපවී සිටී.
තායිලන්තයේ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය විස්තර කර ඇත්තේ “Bamboo Diplomacy ” ලෙසයි. මෙම ප්‍රතිපත්තිය පසුගිය දශක කිහිපය තුළ කලාපයේ දුෂ්කර අභියෝග සමග රට මෙහෙයවීමට සහාය වී ඇත.
තායි විදේශ ප්‍රතිපත්තිය පදනම් වී ඇත්තේ ආසියාන් සහ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය වැනි බහුපාර්ශ්වික ආයතනවල සාමාජිකත්වය මතය. සාමය සහ ආර්ථික සමෘද්ධිය පෝෂණය කිරීම වැනි ගෝලීය අවශ්‍යතා හඳුනාගෙන ඒවාට විසඳුම් සෙවීමේදී මෙම සංවිධාන ඉතා වැදගත් වේ.
තායිලන්තය ප්‍රමාණය හෝ දේශපාලන ක්‍රමය නොසලකා එහි අසල්වැසියන් සමඟ විශිෂ්ට සබඳතාවලට ප්‍රමුඛත්වය දෙයි. එය ජාත්‍යන්තර සබඳතාවල ප්‍රධාන නිර්ණායකයක් වන “හොඳ අසල්වැසිභාවය” ලෙස සලකයි.
ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වය තායි විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ අත්‍යවශ්‍ය අංගයකි, මන්ද රටේ ආර්ථික උනන්දුව ප්‍රවර්ධනය කිරීමට සහ තායි සමාගම් සඳහා අවස්ථා උත්පාදනය කිරීමට විදේශ ප්‍රතිපත්තිය භාවිතා කරන බැවින් එය සංවර්ධනය සඳහා උපකාරී වේ. එය නැගී එන වෙළඳ රටක් වන අතර, එහි විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ජාත්‍යන්තර ආයෝජන දිරිමත් කරන අතරම වෙළඳපල ප්‍රවේශය වැඩි කිරීම අරමුණු කරයි.
මේ ආරම්භය ප්‍රමාද වී ඇතත් සෑහෙන කාලයක් තිස්සේ, තායිලන්තය තිරසාර සංවර්ධනයට ප්‍රමුඛත්වය දී ඇත. පරිසරය සුරකින සහ ජීවන තත්ත්වය ඉහළ නංවන ආර්ථිකය තිරසාර ලෙස සංවර්ධනය කිරීම මෙහි අරමුණයි. දේශගුණික විපර්යාස සහ දරිද්‍රතාවය වැනි ගෝලීය ගැටලු විසඳීම සඳහා ඔවුන් රජයන් සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරයි.
පසුගිය වසර කිහිපය තුළ මෙම ප්රවේශයේ වෙනස්කම් සිදුවී ඇත. ගෝලීය අනුපිළිවෙලෙහි වර්තමාන ගැටුම නොතකා, තායිලන්තය පෙරනිමියෙන් හෙජින් ප්‍රවේශයක් කරා ගමන් කරයි. පහත සඳහන් යාන්ත්‍රණය සඳහා පාදක වන හේතු පහත පරිදි විය හැකියි.
පළමුව, වත්මන් පාලන තන්ත්‍රයේ නියෝජිතායතන කලාපයේ ප්‍රධාන බලවතුන්ගේ නැගීම ද ඇතුළුව ඔවුන්ගේ මනාපයන්, දිශානතිය සහ තර්කනය අනුගමනය කරමින් විවිධ විචල්‍යයන් මගින් මෙහෙයවනු ලැබේ. දෙවනුව, 2014 දී පනවන ලද බටහිර සම්බාධක, රටේ චින්තනය තායි කේන්ද්‍රීය උපාය මාර්ගයකට වෙනස් කළේය. තෙවනුව, තායිලන්තය තීරය සහ මාර්ග මුලපිරීමේ (BRI) කොටස්කරුවෙකු ලෙස සිටියි.
චීන ආයෝජන හරහා තායිලන්තයේ ආර්ථික තත්ත්වය ඉහළ නැංවීමටත් නැගෙනහිර ආර්ථික කොරිඩෝව පිහිටුවීමටත් පරිපාලනය බලාපොරොත්තු වේ.
තායිලන්තය, අනෙකුත් බොහෝ ASEAN සාමාජිකයන් මෙන්, නැගෙනහිර ආසියානු කලාපයට එක්සත් ජනපදයේ මූලෝපායික කැපවීම් පිලිබඳව සැක සහිතය. “එක්සත් ජනපද-ආසියාන් සබඳතාවල නව යුගයක්” පිලිබඳ ඇමෙරිකා ජනාධිපති ජෝ බයිඩ්න්ගේ ප්‍රකාශය, 2017 දී ට්‍රම්ප් ඉවත් වූ ට්‍රාන්ස් පැසිෆික් හවුල්කාරිත්වය සඳහා වූ විස්තීර්ණ සහ ප්‍රගතිශීලී ගිවිසුමට (CPTPP) එක්සත් ජනපදය ප්‍රදේශයේ ආයෝජනය කර හෝ නැවත සම්බන්ධ වී නැත.
ජෝ බයිඩ්න් විසින් එළිදක්වන ඉන්දු-පැසිෆික් ආර්ථික රාමුව, ASEAN සාමාජිකයින්ට එක්සත් ජනපද වෙළඳපොළවලට ප්‍රවේශ වීමට ඉඩ සලසන නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුමක් නොවේ.
තායිලන්තයේ Bamboo Diplomacy පිළිබඳ පුරාණ ආඛ්‍යාන තවදුරටත් 1970 ගණන්වල මුල් භාගයේ ඇති වූ බලය මාරුවනවිට වෙනස්වන වින්‍යාසයක් නොවන අතර එය ක්‍රියාත්මක වන බව පෙනෙන උපක්‍රමයක් වේ, විශේෂයෙන් චීනය සහ සෝවියට් සංගමය සමඟ තායිලන්තයේ ප්‍රොක්සි සබඳතාවයට අනුව. නවතම Bamboo Diplomacy දැනට පවතින තත්ත්වයට සහාය දැක්වීමේ උපාය මාර්ගයක් ලෙස සැලකේ. නැගී එන ආර්ථිකයක් ලෙස, තායිලන්තය ගෝලීය සහ කලාපීය පරිවර්තනයන්ට පූර්වගාමීව ප්‍රතිචාර දක්වයි.
21වැනි සියවසේ තායිලන්තයේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති දුෂ්කරතා සහ අපේක්ෂාවන් ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ දී යමෙකු අනිවාර්යයෙන්ම චීනය ගැන මෙනෙහි කළ යුතුය.
චීනයේ පැමිණීම ආසියානු බල ආඛ්‍යානය වෙනස් කර ඇති අතර, ප්‍රධාන රටවල් සමඟ එහි අන්තර්ක්‍රියා නැවත ඇගයීමට හා සකස් කිරීමට තායිලන්තයට බල කෙරුණි. තවත් සාධකයක් වන්නේ මියන්මාරයයි. මියන්මාරයේ දීර්ඝ කාලීන ප්‍රචණ්ඩත්වය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ මානව හිමිකම් අතර සමතුලිතතාවයක් ඇති කිරීමට උත්සාහ කළ රටක් ලෙස තායිලන්තයේ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ප්‍රශ්න කර ඇත.
මෙම බාධා නොතකා, දිනෙන් දින වෙනස් වන ගෝලීය භූ දර්ශනය තුළ රට සිය විදේශ ප්‍රතිපත්ති අරමුණු වැඩිදියුණු කිරීමට යම් යම් අවස්ථා අත්විඳ තිබේ.
කලාපීය සහ ජාත්‍යන්තර කටයුතු දෙකෙහිම වඩ වඩාත් වැදගත් වන ආසියාන් සංවිධානයේ කොටසක් වීමෙන් තායිලන්තය තරඟකාරී වාසියක් අත්විඳියි. මීට අමතරව, තායිලන්තය ගෝලීය වශයෙන් විශාලතම නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම වන කලාපීය විස්තීරණ ආර්ථික හවුල්කාරිත්වයට (RCEP) සහභාගී වේ.
තවමත් විකාශනය වෙමින් පවතින ගතික භූ දේශපාලනික සහ භූ ආර්ථික පරිසරය අවබෝධ කර ගැනීමට සහ සැරිසැරීමට, රටට සහාය වීම සඳහා උපාය මාර්ගික තේරීම් සහ ප්‍රතිපත්ති යෝජනා හඳුනාගැනීමේදී මෙම ඉදිරිදර්ශන ප්‍රයෝජනවත් විය හැකිය.
ප්‍රථමයෙන් සහ ප්‍රධාන වශයෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතන වැඩිදියුණු කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. තායිලන්තය ප්‍රජාතන්ත්‍රීකරණය කිරීම රටේ ආර්ථික, තාක්ෂණික සහ සමාජීය ප්‍රගතිය සඳහා ඉතා වැදගත් බව ප්‍රධාන පාර්ශවකරුවන් එකඟ විය. නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ සහ ව්‍යවස්ථාමය ප්‍රතිසංස්කරණවල අවශ්‍යතාවය මෙන්ම වඩාත් ඵලදායී අයවැය ස්ථානගත කිරීම, විවෘතභාවය සහ වගවීම මෙමගින් ඉස්මතු කරයි.
තවද, ආර්ථික සමෘද්ධිය සහ තාක්ෂණික දියුණුව වැඩිදියුණු කිරීමට පියවර ගත යුතුය; ආර්ථිකයේ ඩිජිටල්කරණය සමාජ අසමානතා පරතරය අඩු කරන අතරම තාක්ෂණික ප්‍රගතිය උත්තේජනය කරන බව සහභාගිවන්නන් හඳුනා ගත යුතුය.
ආර්ථිකයේ සංචාරක සහ කෘෂිකාර්මික අංශවල තාක්ෂණික ජයග්‍රහණ විමර්ශනය කිරීම ද ඉතා වැදගත් වන්නේ ඒවා ආර්ථික සාර්ථකත්වය සඳහා නව දැක්මක් ගොඩනඟා ගැනීමට සහ යටිතල පහසුකම් සහ බලශක්ති ලබා ගැනීමේ හැකියාව වැඩිදියුණු කරන අතරම ආර්ථික වර්ධනය හා සංවර්ධනය සඳහා උත්ප්‍රේරකයක් ලෙස ක්‍රියා කිරීමට උපකාරී වන බැවිනි.
ඉන්පසුව, මෙම අංශයට දේශගුණික විපර්යාසවල ප්‍රතිවිපාක අවම කිරීම සඳහා තායිලන්තය තිරසාර ලෙස පුළුල් කළ යුතු බවට ප්‍රධාන පාර්ශවකරුවන් එකඟ විය යුතුය. ස්වභාවික විපත්වලට සහ දේශගුණික විපර්යාසවලට රට අනුවර්තනය වීමට මෙය උපකාර වනු ඇත.
වැඩිදියුණු කළ ආපදා ප්‍රතිචාර සැලසුම් සහ දේශගුණික යටිතල පහසුකම් අනුවර්තනය වීමත් සමඟ කෘෂිකාර්මික, සෞඛ්‍ය සහ සංචාරක කර්මාන්ත සඳහා මූල්‍ය අලාභ හා උපද්‍රව කෙරෙහි ඇති බලපෑම අඩු වනු ඇත. තායිලන්තය එහි බලශක්ති ප්‍රභවයන් ද විවිධාංගීකරණය කළ යුතුය.
මේ සම්බන්ධයෙන්, තායිලන්තය ස්ථාවර අභ්‍යන්තර දේශපාලන ගතිකත්වය ගොඩනැගීම සඳහා සිය විදේශ ප්‍රතිපත්තිය තවදුරටත් “ක්‍රියාකාරී” කළ යුතුය. එය සැලකිය යුතු ආසියාන් විෂයයන් සහ උත්සාහයන් අනුගමනය කළ යුතු අතර රටේ ආර්ථික යහපැවැත්ම සඳහා එහි සාමාජිකත්වය ප්‍රයෝජනයට ගත යුතුය.
විදේශ ප්‍රතිපත්තිය බහුජාතික සමාගම් සහ පුද්ගලික අංශයේ සහභාගිවන්නන් බලපෑම් කිරීම සහ නිර්මාණාත්මක අන්තර්ක්‍රියා හරහා සම්බන්ධ කර ගැනීමේ ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළ යුතුය. එය සමතුලිත ප්‍රවේශයක් සඳහා භූ දේශපාලනික ප්‍රතිවිපාක නිසි ලෙස ඇගයීමට ලක් කළ යුතුය.
චීන-එක්සත් ජනපද ප්‍රතිවිරෝධය විසින් ආධිපත්‍යය දරන සංවර්ධනය වෙමින් පවතින ද්විධ්‍රැව ලෝකයක් ලෙස ආර්ථික වාසි අත්කර ගැනීමට තායිලන්තය චීනය සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමත් සමඟ තායි විදේශ ප්‍රතිපත්තිය තවදුරටත් ප්‍රවාහය සමඟ නොගැලපේ. තායිලන්තය පෙරනිමියෙන් හෙජිං, ගතික බලයන් අතර බලය තුලනය කිරීම සඳහා උපායමාර්ගික ස්ථානයක් නොමැති විශාල රටවල් සමඟ ආරක්ෂා වීමට බලාපොරොත්තු ඇතිකරයි
ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපයේ භූ දේශපාලනික දුෂ්කරතා හේතුවෙන්, තායි රජයට සම්බන්ධ වී යම් ආකාරයක මැද මාවතක් අනුගමනය කිරීමට උරහිසක් සොයාගත යුතුය. ආර්ථික වර්ධනයට උපක්‍රමශීලීව සම්බන්ධ නොවී වත්මන් භූ දේශපාලන අරගලයට සම්බන්ධ විශාල රටවල් සමඟ සබඳතා ඇති කර ගැනීමේ අභියෝගයකට මුහුණ දෙනු ඇත.
කිවිඳි කෝරලගේ ECU ශ්‍රී ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර ව්‍යාපාර පිළිබඳ ප්‍රධාන පෙළේ උපාධිධාරියෙකු වන අතර දැනට එක්සත් රාජධානියේ Aberystwyth විශ්ව විද්‍යාලයේ LLB සහ ජාත්‍යන්තර සබඳතා වැඩසටහන අධ්‍යයනය කරමින් සිටින අතර CIMA අවසන් වසරට සමත්වූවා ය. BCIS Sri Lanka හි ආදි ශිෂ්‍යයාවකි
Factum යනු www.factum.lk හරහා ප්‍රවේශ විය හැකි ජාත්‍යන්තර සබඳතා, තාක්ෂණික සහයෝගීතාව සහ උපාය මාර්ගික සන්නිවේදනයන් පිළිබඳ ආසියා පැසිෆික් කේන්ද්‍ර කරගත් චින්තන ටැංකියකි.
