ක්‍රිස්ටීන් හිල් ස්මිත් විසිනි
ක්‍රිස්තු පූර්ව 500 දක්වා දිවෙන මානව ඉතිහාසයක් සමඟින්, ශ්‍රී ලංකාව 1505 දී පෘතුගීසීන්, 1640 දී ලන්දේසි පෙරදිග ඉන්දීය සමාගම සහ අවසානයේ 1790 ගණන්වල බ්‍රිතාන්‍යයන් සමඟ ආරම්භ වී වසර 450 කට අධික යුරෝපීය ජනපදකරණය විඳදරාගෙන ඉඳහිට ප්‍රතිලාභ ලබා තිබෙනවා. එය එහි මැණික්, කුරුඳු, රබර්, අලි ඇතුන්, කෝපි, තේ සහ රෙදිපිළි වෙනුවෙන් පවත්වාගෙන ගිය යටත් විජිතයක්.
1948 දී මහා බ්‍රිතාන්‍යයෙන් නිදහස ලබා ගැනීමෙන් පසු, 1956 දී ඉංග්‍රීසි භාෂාව පහත දැමූ රට, සියවස් ගණනාවක අපයෝජනයන්ගෙන් දූෂිත වූ එහි සංස්කෘතිය නැවත සොයා ගැනීමට පටන්ගත්තා.
මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ තම රටේ ජනප්‍රවාද සහ ග්‍රාමීය සිරිත් විරිත් ආරක්ෂා කිරීමට නායකත්වය දුන් අයෙක්. ඔහු ඒවා නිරූපනය කරමින් ග්‍රන්ථ කිහිපයක් ලියා ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු වෙරළ තීරයේ ගාල්ලට නුදුරින් පිහිටි කොග්ගල ප්‍රදේශයේ ඔහුගේ උපන් ස්ථානය වටා විශාල ජන කෞතුකාගාරයක් සහ මණ්ඩපයක් ස්ථාපිත කළා. ඔහුගේ න්‍යාය පත්‍රය වූයේ බටහිරකරණය සහ නවීකරණයෙන් විනාශ කිරීමට පෙර ශ්‍රී ලාංකීය සංස්කෘතිය අල්ලා ගැනීමයි. ඔහු තම ජීවිතයේ වැඩි කාලයක් මාධ්‍යවේදියෙකු වූ අතර මැදි වයසෙන් පසු ඔහුගේ පොත් වලින් ජීවත් වීමට පටන් ගත් අයෙක්.
මම 2019 දී ශ්‍රී ලංකාවේ විවේකීව මාස තුනක් ගත කළා, ශ්‍රී ලාංකික ලාභ නොලබන ආයතනයක ඉංග්‍රීසි ඉගැන්වීමට උත්සාහ කළ අතර සාමාන්‍යයෙන් බටහිර හා ආසියානු සංස්කෘතිය, ආගම, ලෝක දේශපාලනයේ මාධ්‍ය ආවරණය සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය හෝ එවායේ අඩුපාඩු ගැන නැවත සිතා බැලුවා. එක් රාත්‍රියක ඉංග්‍රීසි පාඩමකදී “හක්” යන නම අපගේ සිසුන් තුළ ව්‍යාකරණ වාක්‍යයක් ලෙස පරිවර්තනය වුණා.
මම මගේ ශිෂ්‍යයාට The Adventures of Huckleberry Finn කතාව කියද්දී, ඔහු ඔහුගේ ඇසට ඈත බැල්මක් හෙළා, මාර්ටින් වික්‍රමසිංහගේ මඩොල් දූව නමින් ශ්‍රී ලාංකේය නවකතාවක් ඇති බවත්, එම නම ඇති දූපතක නව යොවුන් වියේ පිරිමි ළමයින් දෙදෙනෙක් ජීවත් වූ බවත් මට කීවා.
වික්‍රමසිංහ ද ඇඩ්වෙන්චර්ස් ඔෆ් ටොම් සෝයර් සහ හකල්බෙරි ෆින් කියවා ඇති අතර, මඩොල් දූව (1947) ඔහුගේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ පොතක් ලෙස සැළකිය හැකියි. ටොම් සෝයර්/හක් ෆින් වැනි පිරිමි ළමයින් දෙදෙනෙකුගේ වික්‍රමය – නායක උපාලි සහ ඔහුගේ විශ්වාසවන්ත සහ මිත්‍යා විශ්වාස සහිත ජින්නා – 1890 ගණන්වල මධ්‍යම පාන්තික ගම්බද ජීවිතයෙන් මිදී ජීවත් වීමට සහ ගොවිතැන් කිරීමට දූපතක් සොයා ගෙන තිබෙනවා. ශ්‍රී ලංකාවේදී මට හමු වූ – තරුණ හා වැඩිහිටි – සියලු දෙනාම වික්‍රමසිංහගේ පොත ගැන දන්නා බවක් පෙනෙන්නට තිබුණා.
මාර්ක් ට්වේන් 1896 දී – වික්‍රමසිංහට යන්තම් වයස අවුරුදු හයේදී – ඔහුගේ දෙවන ලෝක සංචාරය සඳහා ඉන්දියාවේ සිට යන අතරතුර කෙටි කලකට ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණ තිබෙනවා.
මඩොල් දූව මුලින් සිංහලෙන් ලියා ඇති අතර එය දෙමළ, ඉංග්‍රීසි, චීන, ජපන්, ජර්මන්, රුසියානු, ලන්දේසි සහ ඉතාලි යන භාෂාවලට පරිවර්තනය වී ඇති බව දැනගන්නට ලැබුණා. නවකතාවේ මූලික ගමන් පථය ද ඇඩ්වෙන්චර්ස් ඔෆ් ටොම් සෝයර් සහ හකල්බෙරි ෆින් යන දෙඅංශයේම අංගවලට සමාන වනවා. නමුත් කතාවෙන් අපට පෙන්නුම් කරන්නේ පලායෑමෙන් පසු ශ්‍රී ලාංකික පිරිමි ළමයින් වගකීමෙන් වැඩිහිටි සැහැල්ලු වී සමාජ අන්තර් සම්බන්ධිත ලෝකයට නැවත සම්බන්ධ වන බවයි. ඔවුන් ටොම් සෝයර්ට වඩා හක් ෆින් හා සමාන වන්නේ ඔවුන් හොඳින් “චාටු කථා” කළමනාකරණය කරන බැවිනුයි. කෙසේ වෙතත් මේ කතා දෙක අතර විශාල වෙනස්කම් දැකිය හැකියි.
ටොම් සෝයර් සහ හක් ෆින් සාමය කැළඹීම හෝ රොබින් හුඩ් සෙල්ලම් කිරීම වැනි, මඩොල් දූව ආරම්භයේදී ශ්‍රී ලංකාවේ පිරිමි ළමයින් ඔවුන්ගේ ගමේ කොල්ල කල්ලිය තුළ රණ්ඩු වී මංකොල්ලකාරයන් ලෙස ක්‍රීඩා කරන බව කථා අතර ඇති සමානකම් අපට පෙන්වයි. උපාලි යනු ටොම් සෝයර් වැනි ප්‍රධාන අපරාධකරු වන අතර සෑම විටම අනර්ථය මෙහෙයවන්නේ ඔහුයි.
ටොම්, බෙකී තැචර් සමඟ ආලවන්ත හැඟීම් පෑමට වඩා අඩුවෙන් වුවද, ශ්‍රී ලංකාවේ පිරිමි ළමයින් ද ගැහැණු ළමයින් සමඟ ආලවන්ත හැඟීම් පෑම (ශ්‍රී ලංකාවේ ගැහැණු ළමයින්ට බොහෝ සෙයින් හානි කරයි). නූතන ශ්‍රී ලංකාවේ සමහර කවයන් තුළ ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදය සාමාන්‍ය දෙයක් වූ අතර යම් ආකාරයකින් තවමත් පවතී – සාකච්ඡාව සඳහා සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනත් මාතෘකාවක්
Tom Sawyer and Huckleberry Fin හි මෙන්, මිථ්‍යා විශ්වාස බහුල වන අතර මඩොල් දූව තුළ විසඳීම සඳහා අභිරහස් වර්ධනය වී තිබෙනවා. ශ්‍රී ලංකාවේ කොල්ලෝ විශ්වාස කරන්නේ සර්පයන් යනු මියගිය ඥාතීන්ගේ නැවත ඉපදීම බවයි.
බෞද්ධ සුබ, අසුබ දින සහ පවුල් සහ ගමේ සම්ප්‍රදායන්ට බලපාන පුද්ගලයන් පිළිබඳව අපට අසන්නට ලැබෙනවා. එසේම ට්වේන්ගේ කතා වල, හක් සහ ටොම් විවිධ විද්‍යාත්මක නොවන විශ්වාසයන් බෙදා ගන්නවා. බොහෝ විට අප්‍රිකානු-ඇමරිකානු සම්භවයක් ඇති – සහ ඇත්ත වශයෙන්ම සොහොන් පිටියේ මියගිය බළලා සමඟ ඉන්නන් ඉවත් කිරීම වැනි මැජික් චාරිත්‍ර ක්‍රියාත්මක කරනු එම කතාවේ දැකිය හැකියි.
මඩොල් දූව පොතෙහි, පිරිමි ළමයින් මුලින්ම එහි යන විට දූපතේ අනෙක් පැත්තේ අද්භූත විදුලි පහන් සහ රහසිගත ඔරු පෙනෙන අතර, ඔවුන් පිටුපස ඇත්තේ කුමක්දැයි සොයා ගන්නා තෙක් ඔවුන් විවේක ගන්නේ නැහැ. මෙය ටොම් සෝයර් හි හොල්මන් නිවසෙහි ‘ජනේලයෙන් ලිස්සා යන නිල් ආලෝකය’ ප්‍රතිරාවය කිරීමක්.
ජැක්සන්ගේ දූපතේ සහ මඩොල් දූව යන දෙකේම ගුහාවක් තිබෙනවා. නමුත් පළමුවැන්න විශාල හා බියජනක වන අතර දෙවැන්න කුඩා වන අතර සුවපහසු නවාතැනක් ලෙස භාවිතා කරන්නක්. නහඹර වියේ මෙන්ම වැඩිහිටි පාඨකයන්ගේ ද භීතියට හා කුතුහලයට පත් කිරීමට මියගිය මිනිසුන් ද පැමිණෙයි. මංකොල්ලකරුවෙකුගේ පැරණි ඇටසැකිල්ලක් සහ ටොම් සෝයර්හි සොහොන් පිටියේ වෛද්‍ය රොබින්සන්ගේ නැවුම් මළ සිරුර සහ හක් ෆින්හි පැප් හක්ගේ අපයෝජන පියා කතාවේ අපූරුවට නිර්මාණය කර තිබෙනවා.
මඩොල් දූව නමින් සැබෑ දූපතක් මාටින් වික්‍රමසිංහගේ ගමේ පිහිටා තිබෙන එහි යන ඕනෑම අයෙකුට දැකිය හැකි දෙයකි. මම එය නැරඹීමට පුදුමාකාර, කඩාකප්පල්කාරී සහ මිල අඩු ශ්‍රී ලංකා දුම්රිියක ගමන් කළා. මා එහි ගෙන යාමට ගමක කුඩා යාත්‍රාවක් කුලියට ගත්තා. එය ඇත්ත වශයෙන්ම වික්‍රමසිංහ නිරූපණය කරනවාට වඩා ඉතා කුඩා දූපතක්. වගා කිරීම සඳහා සුදුසු ස්ථානයක් හෝ ගුහාවක් නැහැ. ළිඳක් තියෙනවා. කුරුඳු ගස් අවට දූපත් වල වර්ධනය වන අතර අනෙකුත් කුඩා පරිමාණ නිවර්තන භෝග ද වර්ධනය වෙනවා.
ප්‍රදේශ දෙකෙහි ආදිවාසී ජනයා කථා දෙකෙහි පසුබිමෙහි කොටසක් වන නමුත් ඔවුන් ක්‍රියා කරන්නේ වෙනස් ආකාරයකටයි. ඉන්ජුන් ජෝ යනු ටොම් සෝයර් හි දුෂ්ටයා යි, නමුත් මඩොල් දූවෙහි ගැමි කොල්ල කල්ලිය වැද්දන් ලෙස ක්‍රීඩා කරනවා. මා දන්නා පරිදි තවමත් ශ්‍රී ලංකාවේ දුරස්ථ වනාන්තරවල ආහාර සොයා ගන්නා කැලෑවේ වාසය කරන, ස්වදේශික කණ්ඩායම් සිටිනවා.
කොල්ලෝ සරම් ගැට ගසා පටිවලින් සැරසී දේශීය කොළ හිස්වැසුම්වලින් සැරසී වැද්දන් මෙන් දුන්නෙන් විදනවා. ගැහැණු ළමයෙකු තමන් සමඟ ඇති නුසුදුසු අන්තර් ක්‍රියාවලට මිනිසුන් කුමක් කියයිද යන්න ගැන කනස්සල්ලට පත්වන විට, පිරිමි ළමයින් “අපි මිනිසුන් ගැන සැලකිලිමත් වන්නේ කුමක්ද? අපි වැද්දෝ!” මෙය ටොම් සෝයර් සහ ඔහුගේ කල්ලිය බලපාන යක්ෂ-මහා-සැලකිලිමත් මංකොල්ලකාර ආකල්පය වැනිය.
මෙම කතා දෙකෙන්ම නිරූපණය වන්නේ ප්‍රදේශයෙන් පලායෑමට කැමති යෞවන යෞවනියන්ය. මඩොල් දූවේ දී, ප්‍රධාන චරිතය වන උපාලිට පාසල් යාමට සිදු වීම ගැන කම්පා වන අතර, නිරන්තර හා දීර්ඝ බෞද්ධ උත්සව සහ සිරිත් විරිත් නිසා කම්මැලි වේ. හක් ඒ හා සමානව හා ප්‍රසිද්ධ ලෙස නව ඇඳුම්, සීමා සහිත පාසල් අධ්‍යාපනය සහ දුම් පානය කිරීමට නොහැකි වීම ප්‍රතික්ෂේප කරයි
නවකතාවේ අතරමග දී, සුළු අපරාධයක් කිරීමෙන් පසු, පිරිමි ළමයින් දෙදෙනා ගොන් කරත්තයක් අල්ලාගෙන තම ගමෙන් පිටත් වන අතර, මුලින් ගොවිපළවල සහ උඩරට ජනාවාසවල කුඩා රැකියා කරමින් අවසානයේ මඩොල් දූව සොයා ගනී.
ඔවුන් තම ජීවනෝපාය සඳහා ධීවර හා ගොවිතැන් කකරන අතර, මසුන් ඇල්ලීම, වගා කිරීම, ගොවිතැන් කිරීම, අස්වැන්න නෙළීම, ඔවුන්ගේ භාණ්ඩ ප්‍රදේශයේ ගමකට විකුණීම සඳහා ගැමියන් සමඟ මිත්‍රව සිටිනවා. දූපතේ කුඩා නිවසක් පවා ඉදිකරන බව කතාවේ සඳහන් කරයි.
අපේ මිසූරි කොල්ලෝ වගේ ඔවුන් ද රළු වතුරේ පොඩි යාත්‍රා වලින් ගමන් කරනවා වගේම රෑ කෑමට මාළු අල්ලනවා.
නමුත් ටොම් සහ හක් මෙන් නොව, වරක් මඩොල් දූව දූපතේදී ඔවුන් ස්වයංපෝෂිත සහ තිරසාර බවට පත්වෙනවා. ටොම් සෝයර් පෝෂණය සඳහා ඔහුගේ පවුල සහ නගරය මත යැපෙන අතර හක් සැබෑ රැකියාවක් කරන්නේ නැහැ. ඔහු සහ ජිම් ගඟෙන් පහළට ඔරුවෙන් පැන යන විට, ඔහු දිවි ගලවා ගැනීම සඳහා ආහාර සහ වෙනත් දේවල් “ණයට” ගන්නවා.
සමහර විට ට්වේන් තම තරුණ වියේ වගකීම් විරහිත බව තමන්ට හැකි තාක් කල් භුක්ති විඳීමට ඇමරිකානු ආචාර ධර්ම යොදා ගනී. ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව ශ්‍රී ලාංකීය ආචාරධර්ම, අඩු සීමා සහිත ප්‍රදේශයක් සහ පරිසරයක් තුළ නව වැඩ ජීවිතයක් නිර්මාණය කර තිබෙනවා. අවසානයේ ශ්‍රී ලාංකේය කතාව සම්බන්ධය සහ වැඩිහිටි වගකීම තහවුරු කරන අතර ට්වේන්ගේ පිරිමි ළමයින් වන ටොම් සහ හක් පරිණත වීමට කැමති නැහැ.
ග්‍රන්ථවල අනෙකුත් වෙනස්කම් අතර ට්වේන්ගේ මනෝවිද්‍යාව වඩාත් සාරවත් බව ඇතුළත් වෙනවා. ටොම්ගේ සහ හක්ගේ අභ්‍යන්තර සිතුවිලිවල බොහෝ පරස්පරතා සහ ප්‍රශ්න අපට අසන්නට ලැබෙන අතර වික්‍රමසිංහ ඔහුගේ ප්‍රධාන චරිත පෙළඹවීම් සහ ස්වයං-ප්‍රතිබිම්බය තුළ අඩු සංකීර්ණ ලෙස තබා ගැනීමට කටයුතු කර තිබෙනවා. මඩොල් දූව බොහෝ විට උපාලිගේ අභ්‍යන්තර සංවාදය අපට පවසන නමුත් ඔහුගේ හෝ කථකයාගේ සමාජයේ වටිනාකම් පිළිබඳ ප්‍රශ්න කිරීම අඩුවෙන් ප්‍රකාශ කරන්නක්. එනම්, මා කියවූ පරිවර්තනය එතරම් ගලායන ස්වභාවයක් පෙනෙන්නේ නැහැ. එබැවින් මට ඉංග්‍රීසියෙන් නොලැබෙන සිංහලෙහි සූක්ෂ්මතා තිබිය හැකියි.
මඩොල් දූවෙහි අවසානය පොතේ වඩාත් සංවේදී කොටසයි. උපාලි සිය ගමට ආපසු යයි: “නාස්තිකාරයාගේ නැවත පැමිණීම” යනු අවසාන පරිච්ඡේදයේ මාතෘකාවයි. ඔහුගේ පියා මිය යන විට, ඔහු පවුලේ බිල්පත් ගෙවා දමයි. නමුත් ඔහු දූපතේ නව ජීවිතයක් ගත කර ඇති අතර නිදහසට ආදරය කරනවා. ඔහු නැවත කම්පනයට පත් වීමට කැමති නැහැ.
ඔහුගේ සුළු මව ඔහුගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ නැවත පැමිණ ඔහුගේ ඥාතීන් අතර ජීවත් වන ලෙසයි. නමුත් ඔහුට එය ඔහුට අවශ්‍ය නැහැ. ගමේ සංචාරයෙන් පසු, නැවතත් දූපතට යන ඔහු තම මිතුරන් සමඟ තෘප්තිමත් ලෙස වාඩි වී තමා ගැනම සිතයි.
“විශාල වනාන්තරය, ඈත කඳුකරය සහ නිස්කලංක, නිල් පැහැති ජල තලය මත මහා නිශ්ශබ්දතාවයක් එල්ලී, අහසේ නිමක් නැති නිශ්ශබ්දතාවයට ඒකාබද්ධව. නිශ්ශබ්දතාවයෙන් මිදුණු මා තුළ අමුතුම දුකක් ඇති විය. පියා මිය ගොස් ඇත, කුඩම්මා ඇගේ කාලයට පෙර වියපත්ව, අතීතයට මුහුණ දෙමින් සහ අඳුරු තනිකමේ අනාගතයකට මුහුණ දෙයි, මගේ පැරණි මිතුරන්, සියල්ල විසිරී ඇත. මම ඒ මිතුරන්ව දකින්නේ කලාතුරකිනි, ඇත්ත වශයෙන්ම මට ඔවුන්ව නැවත දැකගත හැකි නම් .
හක් සහ ජිම් මහා මැදපෙරදිග ජල මාර්ගය දිගේ පාවෙන විට, මෙම කල්පනාකාරී, බුකෝලික් රූප, හක්ගේ පාරුවේ ඇති සිතුවිලි මෙනි. සුසුමක් හෙලමින් උපාලි තම මිතුරන් දෙසට හැරී ඉක්මනින්ම ගමට නැවත යායුතු බව පවසන විට, ඔහු තමාටම ප්‍රකාශ කරන්නේ “මගේ නුපුරුදු ශෝකය තවත් ගැඹුරු වූ” බවයි.
සමහර විට ඔහු තම කැමැත්තට පටහැනිව ගමේ ගෞරවනීය නිල ලෝකයට නැවත ඇදී යනු ඇතැයි බිය වෙනවා. සමහර විට එය නිවැරදි නොවුනත්. සමහර විට ඔහු වෙනසකට සහ මරණයට මුහුණ දෙනවා විය හැකියි. කඳුළු හ වේදනාව පිළිබඳ වැඩිහිටි දැනුවත්භාවය. එය විය හැක්කේ ඔහු වැඩෙන්නේ කෙනෙකු කරන ආකාරයටම, යමෙකු කළ යුතු ආකාරයටම පමණි. කෙසේ වෙතත්, හක් ෆින් ඔහු අසල වෙරළේ සිටියේ නම්, කෙසේ වෙතත්, ඔහුගේ පයිප්පයෙන් දුම් පානය කරමින්, ඔහු උපාලිව නැවත දූපතට යෑමට දිරිගන්වනු ඇත.
ක්‍රිස්ටීන් හිල් ස්මිත් මැසචුසෙට්ස් හි මෙඩ්ෆෝර්ඩ් හි ටෆ්ට්ස් විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ඉංග්‍රීසි පිළිබඳ ශාස්ත්‍රවේදී උපාධියක් සහ ඇමරිකානු අධ්‍යයන සම්බන්ද MA සහ Ph.D. ඩෙන්වර් විශ්ව විද්‍යාලයෙන්. නෙබ්‍රස්කා ලේඛක විලා කැතර් පිළිබඳ ශාස්ත්‍රපති නිබන්ධනයක් සහ ආචාර්ය උපාධියක් සමඟ ඇගේ අවධානය බටහිර ඇමරිකානු සාහිත්‍යය වෙත යොමු වී ඇත. 20 වැනි සියවසේ බටහිර ලේඛක සහ නිදර්ශක මේරි හැලොක් ෆූට් පිළිබඳ PH.D. නිබන්ධනය සහ පොත.
Factum යනු www.factum.lk හරහා ප්‍රවේශ විය හැකි ජාත්‍යන්තර සබඳතා, තාක්ෂණික සහයෝගීතාව සහ උපාය මාර්ගික සන්නිවේදනයන් පිළිබඳ ආසියා පැසිෆික් කේන්ද්‍ර කරගත් නිදහස් චින්තනයකි
