පෘථිවි වායුගෝලය අවසන් වන තැනින් අභ්‍යවකාශය ආරම්භ වේ. අභ්‍යවකාශය සම්පූර්ණයෙන්ම හිස් යැයි විශ්වාස කළ කාලයක් තිබුණි. කෙසේ වෙතත්, මෙය සත්‍ය නොවේ. තාරකා සහ ග්‍රහලෝක අතර ඇති විශාල හිඩැස් විශාල වායු හා දූවිලි වලින් පිරී ඇත. අභ්‍යවකාශයේ හිස් කොටස්වල පවා ඝන මීටරයකට අවම වශයෙන් පරමාණු හෝ අණු සිය ගණනක් අඩංගු වේ.
අභ්‍යවකාශයේ වර්ණය ?
අභ්‍යවකාශය කළු පැහැතිය. අපේ අහස මෙන් නිල් නොවේ මෙයට හේතුව ඔක්සිජන් අණු ප්‍රමාණය අභ්‍යවකාශයේ සාපේක්ෂව අඩු වීමයි. හුස්ම ගැනීමට වාතයක් හෝ අභ්‍යවකාශයේ විසිරීමට ආලෝකයක් නොමැති නිසා මිනිසුන්ට ජීවත් වීමට අපහසු වේ. එය ප්‍රධාන වශයෙන් රික්තයකින් සමන්විත වන අතර පවතින අණු ප්‍රමාණවත් තරම් සමීප නොවීම නිසා අභ්‍යවකාශය හරහා ශබ්දය සම්ප්‍රේෂණය වන්නේ නැත.
අභ්‍යවකාශයේ විශාලත්වය
ඇත්ත වශයෙන්ම, අභ්‍යවකාශය කොතරම් විශාලදැයි කිසිවකු දන්නේ නැත. අභ්‍යවකාශයේ දිගු දුර “ආලෝක වර්ෂය” මගින් මනිනු ලබන අතර එය ආලෝකය වසරක් තුළ ගමන් කිරීමට ගතවන දුර නියෝජනය කරයි. යම් ස්ථානයකින් ඇතිවන ආලෝක ප්‍රභවයක් අවුරුද්දක් පුරා දළ වශයෙන් කිලෝමීටර් ට්‍රිලියන 9.3ක් ගමන් කරන්නේ යැයි විශ්වාස කරයි. අභ්‍යවකාශයේ දුර මනින ඒකකය එතරම් විශාල බැවින් අභ්‍යවකාශයේ විශාලත්වය කිසිසේත්ම තීරණය කළ නොහැකිය.
අභ්‍යවකාශයේ ආශ්චර්යයන්
රික්තයට අමතරව, අභ්‍යවකාශය ග්‍රහලෝක, තරු, මන්දාකිණි සිය ගණනක්, පදාර්ථ, දූවිලි, වායු ආදියෙන් සමන්විත වේ. අපට සුළං ඇතිවා සේම අභ්‍යවකාශයේ ඇති වන සූර්ය සුළං ද ඇත. අප එය ගවේෂණය කරන සෑම අවස්ථාවක ම අපව විස්මයට පත් කරන අහසේ ඉහළට පවතින සියලුම පුදුම දේවල් දෙස අපි සොයා බලමු.
අභ්‍යාවකාශය හැඳින්වීම
අභ්‍යවකාශය යනු පෘථිවිය ඇතුළු විවිධ ආකාශ වස්තූන් අතර පවතින හිස් අවකාශයයි. එසේ පැවසුව ද අභ්‍යවකාශය සම්පූර්ණයෙන්ම හිස් නොවේ. එය අඩු ඝනත්වයකින් යුත් අංශු සහිත දෘඪ රික්තයක්, වැඩි වශයෙන් හයිඩ්‍රජන් සහ හීලියම් ප්ලාස්මා, මෙන්ම සමහර විද්‍යුත් චුම්භක විකිරණ, චුම්බක ක්ෂේත්‍ර, නියුට්‍රිනෝ, දූවිලි සහ කොස්මික් කිරණ වලින් සමන්විත ය.
ඝනත්වය සහ උෂ්ණත්වය
අභ්‍යවකාශයේ මූලික උෂ්ණත්වය ලෙස සැළකෙන්නේ කෙල්වින් 2.7ක් (සෙල්සියස් අංශක -270.5) ලෙසිනි. අභ්‍යාවකාශයේ ආරම්භ පිළිබඳ මහා පිපිරුම් න්‍යාය (පසුව විස්තර කරයි) පදනම් කරගනිමින් මහා පිපිරුමේ පසුබිම් විකිරණ මත පදනම්ව වර්තමානයේ අභ්‍යාවකාශය පිළිබඳ අර්ථකථන සපයා ඇත. ඝන, ද්‍රව හෝ වායුමය නොවන ප්ලාස්මා නම් ද්‍රව්‍යයේ සිව්වන තත්වයේ ඇතැයි යන්න විද්‍යාඥයන්ගේ පිළිගැනීමයි. ප්ලාස්මා අභ්‍යවකාශයේ ඇති ද්‍රව්‍ය බොහොමයක් සඳහා දායක වේ. එහි ඝන මීටරයකට හයිඩ්‍රජන් පරමාණුවකට වඩා අඩු ඝනත්වයක් සහ කෙල්වින් මිලියන ගණනක උෂ්ණත්වයක් ඇත. එය මන්දාකිණි අතර අවකාශයේ පිහිටා ඇත. ප්ලාස්මාවේ සාන්ද්‍රණය තරු සහ මන්දාකිණි බවට ඝනීභවනය වී ඇතැයි යන්න විශ්වාසයයි.
අඳුරු පදාර්ථය
බොහෝ මන්දාකිණිවල ස්කන්ධයෙන් 90% ක් “අඳුරු පදාර්ථ” ලෙස හඳුන්වන තවමත් විද්‍යාඥයන් විසින් නොදන්නා ස්වරූපයක පවතින බවට නිරීක්ෂණ සාක්ෂි සපයා ඇත. අඳුරු පදාර්ථ ගුරුත්වාකර්ෂණ බල හරහා වෙනත් පදාර්ථ සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කරයි. නමුත් එය විද්‍යුත් චුම්භක බලය නොවේ. වත්මන් දත්ත පෙන්නුම් කරන්නේ නිරීක්ෂණය කළ හැකි විශ්වයේ ඇති ස්කන්ධ ශක්තියෙන් බහුතරයක් අවකාශයේ දුර්වල ලෙස වටහාගෙන ඇති රික්ත ශක්තියක් බවයි. තාරකා විද්‍යාඥයින් කාලයත් සමඟ මෙය “අඳුරු ශක්තිය” ලෙස නම් කර ඇත. අන්තර් මන්දාකිණි අවකාශය විශ්වයේ උපරිම පරිමාව අල්ලා ගනී.
අභ්‍යවකාශයට පවා නීති ඇත
පෘථිවි වායුගෝලයෙන් පිටත අභ්‍යවකාශය මිනිසා විසින් තරණය කිරීමත් සමඟ ජාත්‍යන්තර අභ්‍යවකාශ නීතිය සඳහා රාමුවක් ස්ථාපිත කිරීම සිදුවිය. මෙම ගිවිසුම 1967 දී එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් සම්මත කරන ලදී. එමගින් ජාතික ස්වෛරීභාවය පිළිබඳ සියලු ප්‍රකාශයක් වළක්වන අතර සියලුම රාජ්‍යයන්ට අභ්‍යවකාශය නිදහසේ ගවේෂණය කිරීමට ඉඩ සළසා තිබේ. 1979 සඳ ගිවිසුම මගින් ග්‍රහලෝක වැනි වස්තූන්ගේ මතුපිට සහ මෙම පෘථිවිය වටා ඇති කක්ෂ අවකාශය අභ්‍යවකාශ නීතියෙන් ආවරණය වන ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවේ අධිකරණ බලය බවට පත් කරන ලදී.
ඉතා සාමකාමීව අවකාශයක් භාවිතා කිරීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ යෝජනා කෙටුම්පත් කර තිබියදීත්, චන්ද්‍රිකා නාශක අවි පෘථිවි කක්ෂයේ අත්හදා බලා ඇත. වත්මන් නීති සම්පාදනය විසින් තහනම් කරන්නේ න්‍යෂ්ටික අවි සහ පරමාණු බෝම්බ අභ්‍යවකාශයට තැබීම වැනි මහා විනාශකාරී ආයුධ පමණි.
අභ්‍යවකාශ ගවේෂණය
මිනිසුන් අභ්‍යවකාශයේ භෞතික ගවේෂණය ආරම්භ කළේ විසිවන සියවසේ දී ය. ඉහළ උන්නතාංශ බැලූන පියාසර පැමිණීම සහ මිනිසුන් සහිත රොකට් දියත් කිරීම මෙම ගවේෂණ සඳහා පහසුකම් සැලසීය. සෝවියට් සංගමයේ යූරි ගගාරින් ප්‍රථම වරට පෘථිවි කක්ෂය වෙත ගමන් කළේ 1961 වර්ෂයේ දී ය. එතැන් සිට මිනිසුන් රහිත අභ්‍යවකාශ යානා සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ දන්නා සියලු ම ග්‍රහලෝක වෙත ළඟා වී ඇත. අභ්‍යවකාශයට පැමිණීමේ අධික පිරිවැය හේතුවෙන් මිනිසුන් සහිත අභ්‍යවකාශ පියාසැරි පහළ පෘථිවි කක්ෂයට සහ සඳට සීමා වී තිබේ. Voyager 1 යානය, 2012 අගෝස්තු මාසයේ දී සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයෙන් ඉවත්ව අන්තර් තාරකා අභ්‍යවකාශයට ඇතුළු වූ පළමු යානය බවට පත්විය. ඒ අනුව එය විශ්වයේ මෙතෙක් වැඩිම දුරක් ගමන් කළ මිනිස් නිර්මාණය ද වෙයි.
අභ්‍යාවකාශ ශිෂ්ඨාචාරයක් බිහිවෙයි ද ?
වත්මන් ලෝක ආර්ථික බර අපව අභ්‍යවකාශයට යන ශිෂ්ටාචාරයක් බවට පත්වීම වළක්වයි. අභ්‍යාවකාශය ජයගැනීම සඳහා මිනිසා විසින් ම බිහිකරන ලද ඇතැම් සංකල්ප දැන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට හෝ අත්හදා බැලීමට හෝ නොහැකි තත්වයක් උදා වී තිබේ.
අභ්‍යාවකාශයේ ම රඳවන ලද රොකට් විදිනයන් හෝ දියත් කිරීමේ මධ්‍යස්ථාන මගින් අභ්‍යාවකාශ ගමන් සිදුකිරීම, කේන්ද්‍රාපසාරි ත්වරණය අභ්‍යවකාශ ගමන්සදහා බලපාන ක්‍රමයක් බිහිකිරීම, අභ්‍යවකාශ සෝපානයක් නිර්මාණ්‍ය කිරීම වැනි මිල යෝජනා අභ්‍යාවකාශ ගමන් සඳහා යොදා ගැනීම සංකල්ප බවට පමණක් පත්ව ඇත්තේ මේ පිරිවැය දැරීමේ ඇති අපහසුව හේතුවෙනි. මෙම යෝජිත සංකල්ප අභ්‍යවකාශ චාරිකා සහ ගවේෂණවල වියදම් අවම කිරීම සම්බන්ධයෙන් බලාපොරොත්තු වන අතර, ඒවා ඉන්ධන, බලශක්තිය, උපකරණ සහ මිනිස් ජීවිත අහිමි වීම අවම කිරීම සහ ඉතුරු කර ගැනීම අරමුණු කරයි.
අභ්‍යවකාශ පරිසරය
අභ්‍යවකාශය යනු පෘථිවි වායුගෝලයේ ඉහළ ම පරාසයන්ගෙන් ඔබ්බට සහ විශ්වයේ අනෙකුත් සියලුම වස්තූන් අතර පවතින හිස් අවකාශයකි. එය රික්තයක් ලෙස සලකනු ලැබුව ද, අභ්‍යවකාශය එහි ම පරිසරයක් ලෙස සැලකිය හැකිය. විකිරණ සහ වස්තූන් එය හරහා නිදහසේ ගමන් කරයි.
සම්පූර්ණ රික්තය
අභ්‍යවකාශයේ මූලික පාරිසරික ලක්ෂණය වන්නේ රික්තය හෝ වායු අණු සම්පූර්ණයෙන්ම නොමැති වීමයි. ග්‍රහලෝක සහ තාරකා වැනි විශාල වස්තූන්ගේ ගුරුත්වාකර්ෂණය නිසා වායු අණු ඒවායේ මතුපිටට සමීප වන අතර එමඟින් ඒවා අතර අවකාශය ප්‍රායෝගිකව හිස් වේ. එසේ වුව ද මෙම ග්‍රහ වස්තූන් අතර සාමාන්‍යයෙන් අයාලේ යන වායු අණු ද දක්නට ලැබේ. ඒවායේ ඝනත්වය ඉතා අඩු බැවින් ඒවා යථාර්ථවාදී නොවන බව සිතිය හැකිය.
අභ්‍යවකාශයේ පීඩනයේ බලපෑම
පෘථිවියේ වායුගෝලය සෑම දිශාවකට ම පීඩනය යොදයි. මුහුදු මට්ටමේ දී එය කිලෝ පැස්කල් 101 ක් වන නමුත් අභ්‍යවකාශයේ දී වායු පීඩනය ශුන්‍ය වේ. බාහිර පීඩනයකින් තොරව, මිනිස් පෙනහළු තුළ ඇති වාතය, කිසිදු ආකාරයක ආරක්ෂිතව රඳවා ගැනීමේ ක්‍රමයක් නොමැති වුවහොත්, වහාම රික්තය වෙත වේගයෙන් පිටතට ගලා යයි. අභ්‍යාවකාශයට යන විට පිටතින් ඔක්සිජන් සපයාගෙන මුහුණ සම්පූර්ණයෙන් ම ආවරණය කරන ආරක්ෂති ඇඳුමක් ඇඳ ගන්නෙන් එබැවිනි. මේ ඇඳුමෙන් සිරුරට සාමාන්‍ය වායු ගෝලීය පීඩනය ලබා දෙයි.
ශරීරයේ අභ්‍යන්තර පීඩනය සමතුලිත කරන බාහිර පීඩනය හදිසියේ අහිමිවීම, කන් බෙරය සහ කේෂනාලිකා වැනි සියුම් පටක වලට හානි කරයි. ශරීරය ඉදිමී, පටක හානි හා මොළයට ඔක්සිජන් සැපයුම අහිමිකරයි. මෙය තත්පර 10 ට අඩු කාලයකදී සිහිසුන් වීමට හේතු වේ. සිරුරේ තරලවල දිය වී ඇති වායූන් ප්‍රසාරණය වන අතර, පොම්ප කරන ලද බැලූනයක් මෙන් සම දිගු වන අතර රුධිර ප්‍රවාහයේ බුබුලු සෑදී එය ශරීරයේ සෛල වෙත ඔක්සිජන් සහ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ප්‍රවාහනය කරන්නෙකු ලෙස අකාර්යක්ෂම වේ.
අභ්‍යාවකාශයේ උෂ්ණත්වය
අභ්‍යවකාශයේ උෂ්ණත්වය අනතුරුදායකය. අභ්‍යවකාශයේ දී සූර්යාලෝකය ලැබෙන සහ සූර්යයාගේ සිට පෘථිවියට දුරින් ඇති වස්තූන් 120 ° C දක්වා ඉහළ යා හැකි අතර යම් ග්‍රහ වස්තුවක සූර්යාලෝකය පතිත නොවන පැත්තේ ඒවා -100 ° C තරම් අඩු විය හැකිය. අභ්‍යවකාශ පරිසරය නිසා සුවපහසු උෂ්ණත්ව පරාසයක් තිබිය නොහැක. බරපතල ගැටලු ඇතිකරයි.
වෙනත් පාරිසරික සාධක
ක්ෂුද්‍ර ගුරුත්වාකර්ශනය, සූර්යායගේ විද්‍යුත් ආරෝපිත අංශුවල විකිරණ, පාරජම්බුල කිරණ සහ උල්කාපාත වැනි වෛනත් පාරිසරික සාධක අභ්‍යවකාශයේ ඇත. උල්කාපාත යනු වසර ට්‍රිලියන ගණනකට පෙර සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය සෑදීමෙන් සහ වල්ගාතරු හා ග්‍රහක ගැටීමෙන් ඉතිරි වූ කුඩා පාෂාණ හා ලෝහ කැබලි වේ. ඒවා කුඩා නමුත් ඉතා ඉහළ වේගයකින් ගමන් කරන අතර පහසුවෙන් ඕනෑම වස්තුවකට හානිකළ හැකිය. මීට පෙර අභ්‍යවකාශ ගමන්වල දී එකතු වී ඇති අභ්‍යවකාශ සුන්බුන් ද අතිශය භයානකය. පැයට කිලෝ මීටර දහස් ගණනක වේගයෙන් ගමන් කරන එවැනි අපද්‍රව්‍ය ලෙස එකතු වූ කුඩා චිපයක් පවා සැලකිය යුතු හානියක් කළ හැකිය.
